Siyatik sinirinin farklı hasar modellerinde yeni damarlanmanın incelenmesi

Abstract

Her yıl birçok insan periferik sinir hasarına maruz kalmaktadır ve bu hasarlar ekonomik ve sosyal kayıplara neden olmaktadır. Bu kayıpları en aza indirmek için yaralanma en kısa sürede tedavi edilmelidir. Etkin tedavi yöntemleri geliştirmek ise periferik sinir hasarını, dejenerasyon ve rejenerasyon sürecini daha iyi anlamakla mümkün olur. Bu süreci daha iyi anlayıp değerlendirmek için araştırıcılar çeşitli hasar modelleri, farklı periferik sinirler ve farklı denekler ve teknikler günümüzde sıklıkla kullanmaktadır. Siyatik sinir periferik sinir hasarı modelleri oluşturmak için tercih edilen sinirlerden birisidir. Ezi ve kesi modelleri de sinir hasarını simule etmek için tercih edilen yöntemlerin başında gelmektedir. Rejenerasyon sürecine etki eden birçok faktör de sinirbilimciler tarafından araştırılmaktadır. Bu faktörlerden bir tanesi de nörotrofik faktörlerdir. Birçok nörotrofik faktörden birisi olan vasküler endotel büyüme faktörünün (VEGF) yapılan çalışmalar ışığında anjiyogenez dışında sinir sistemi üzerine olan etkileri de tespit edilmiştir.Çalışmamızda sıçan siyatik sinirinde, farklı hasar modelleri uygulayarak, VEGF ekspresyonunu tespit etmeyi amaçladık. Bu amaca yönelik olarak 110 adet dişi sıçan kullanılmıştır. Gerekli izinler ve etik kurul onayı alındıktan sonra, denekler kontrol ve sham dahil olmak üzere ezi, tam kesi ve yarı kesi gruplarına ayrılmıştır. Her bir deney gurubu da kendi içerisinde 48. saat,14 günlük ve 30 günlük alt gruplarına ayrılarak, gurup başına 10 adet deneğin düştüğü toplam 11 gurup oluşturuldu. Cerrahi operasyon öncesinde ve operasyon sırasında yürüme patern analizi, geri çekme refleksi ve morfolojik değerlendirme yapıldı. Daha sonra deneklere guruplarına göre cerrahi işlem uygulandı. Deney süresi dolan denekler sakrifiye edilerek siyatik, elektron mikroskopik, immünohistokimyasal ve western blot analizi için siyatik sinir örnekleri alındı. Toplanan veriler yardımıyla, yürüme patern analizi, geri çekme refleksi değerlendirildi. Cerrahi operasyon öncesinde, cerrahi operasyon sırasında ve sonrasında stereomikroskop yardımı ile çekilen görüntüler morfolojik olarak değerlendirildi. Deneklerden alınan örneklerden ise elektron mikroskopik analiz ve moleküler biyolojik tekniklerden olan immünohistomiksal ve western blot analizi gerçekleştirildi. Deney gurupları arasında morfolojik olarak ve VEGF'in ekspresyonu yönünden kontrol ve sham gruplarına göre farklılıklar bulundu ve sonuçlar literatür bilgisi ile tartışıldı.Yürüme patern analizi sonuçlarına göre en iyi iyileşme -13,26 değer ile yarı kesi 30 günlük alt grubunda görüldü. Morfolojik olarak tüm deney gruplarının 48 saatlik alt gruplarında hasarlanma bölgesinde damarlanmada artış gözlemlendi. Elektron mikroskobik incelemede tüm deney gruplarının 48 saatlik alt gruplarında denejerasyonun başlangıcı görülürken, 30 günlük alt gruplarda rejenere liflerle birlikte myelinsiz liflerde tespit edildi. İmmünohistokimya sonuçlarına göre en fazla VEGF ekspresyonu yarı kesi 48 saatlik alt grupta görülürken, en az yarı kesi 30 günlük alt grupta görüldü. Western blot analizine göreyse en fazla VEGF ekspresyonu ezi 30 günlük alt grupta görülürken en az ekspresyon yarı kesi 14 günlük alt grupta görülmüştür.Elde ettiğimiz sonuçların siyatik sinirin farklı hasar modellerinde, morfolojinin anlaşılması ve VEGF ekspresyonun tayini yönünden konu ile ilgili çalışan araştırıcılara periferik sinir yaralanmalarında dejenerasyon ve rejenerasyon sürecini daha iyi anlamak üzere kaynak olacağı ve ileride yapılacak olan çalışmalara ışık tutacağı kanaatindeyiz.