Gelibolu yarımadası (Çanakkale) tersiyer yaşlı birimlerin stratigrafisi, sedimantasyon ve kömür petrografisi

Abstract

Bu inceleme Gelibolu Yarımadası'nda, Tayfur ve Cumalı köyleri çevresinde bulunan kömürlü Paleojen ve Neojen yaşlı formasyonların stratigrafik, sedimantolojik, organik petrografik ve palinolojik özelliklerinin aydınlatılmasını amaçlar. Çalışma alanında, Eosen'den Pliyosen'e kadar devam eden denizel ve karasal ortamların ürünü çökeller yer alır. Bu çökel kayaların içerisinde kömür içeren iki formasyon vardır. Bunlardan birisi Geç Oligosen yaşlı Osmancık Formasyonu, diğeri ise Geç Miyosen yaşındaki Gazhanedere Formasyonu'dur.Kömür örneklerinin petrografik analiz sonuçları benzerdir. Her iki kömür düzeyine ait örneklerin tamamı hüminit maseral grubunca zengin olup (%46-78), egemen maseral gelinitlerdir (%31-65). İnertinit (%4-8) ve liptinit (%2-9) maseral grupları hüminit grubuna göre daha düşük orandadır. Mineral maddeyi ise pirit ve diğer mineraller (kalsit, kil mineralleri ve kuvars) oluşturmaktadır. Hüminit yansıma değerleri %0,502-0,564 arasında değişmektedir. Bu değerler ASTM (American Society for Testing and Materials) (1983) sınıflama sistemine göre alt bitümlü kömüre karşılık gelmektedir.Palinolojik incelemelerin sonucuna göre, iki kömür düzeyine ait örneklerin palinolojik sayım sonuçları farklılıklar göstermektedir. Bu farklılığa bağlı olarak örnekler iki ayrı sporomorf topluğuna (Sporomof Topluluğu A ve B) ayrılmıştır.Geç Oligosen örneklerinden saptanan iklimsel değerler çökelimin sıcak nemli iklim şartlarında gerçekleştiğini göstermektedir. Geç Miyosen örneklerinde ise yıllık yağış miktarı 1000 mm`nin altına düşmektedir. Bu da muhtemelen Geç Miyosen'de oluşan kuraklıkla ilgilidir.İki kömür düzeyine ait iz element konsantrasyonları genellikle benzerdir ancak bazı elementler farklılık göstermektedir. As, U, Mo ve W değerleri Geç Miyosen yaşlı kömür düzeyinden alınan örneklerde yüksek değerlere sahipken Zn, Ni, Y, Cs, Rb değerleri ise Geç Oligosen yaşlı kömür düzeyinden alınan örneklerde daha yüksek değerlere sahiptir.