Kutsalından arındırılmış din : helal gıda’nın ekonomi-politik analizi

Abstract

İnsanlık tarihi yazılmak istendiğinde kalın çizgilerle çizilmesi gereken ve tarihin hemen her döneminde varlığını koruyan ender kavramlardan biri dindir. Bizzat toplumsalın kuruluşunu sağlayarak kurucu ilke olan din, siyasalın sahneye çıkmasıyla birlikte iktidarını devretmiş, fakat önemini sürdürmüştür. Modernleşme döneminin ardından dinin kutsallığından arınarak ikincilleştirilmesi, onun ortadan kaldırıldığı sonucunu çıkarmamalıdır. Aksine, din siyasalın iktidarını meşrulaştırmasının en önemli aracıdır. Modernleşmeyle beraber dünyevileşen din, kapitalizmle birlikte adeta metalaşmış, iktisadi aklın alanına girmiştir. Din, bugün artık `kutsal' olmaktan ziyade araçsallaşmıştır. Son yirmi yılda dünya genelinde hızla gelişen `helal gıda' bu dönüşüme verilebilecek güncel bir örnektir. Helal gıda dini bir temele dayanıyor olmasına karşın, esasında önemli pazar payına sahipliğiyle dikkat çekmektedir. Müslümanların kutsal kitabı Kuran'a dayanarak var olan `helal' kavramı, artık piyasaya sürülen bir ürünün üzerindeki etiket haline gelmişken toplumsalın kuruluşundaki kurucu ilke olarak işlenen din ile aynı ölçüde değerlendirilemeyecektir. Nitekim bu çalışma helal gıda alanının dinin geçirdiği dönüşüme paralel olarak incelenmesidir.