Abstract:
Geleneksel Türk El Sanatlarının içinde büyük öneme sahip halı ve kilim dokumacılığında, doğal boya kullanımı çok önemli bir yer tutmaktadır. Dokumada kullanılan yün ve pamuk ipliklerinin doğal boyalarla renklendirilmesi, halı ve kilimlerin değerini ve kalitesini arttırmakta aynı zamanda ömrünü de uzatmaktadır. Ayrıca doğal boyalarla boyanan ürünlerin toksik ve alerjik yan etkileri de bulunmamaktadır. Boyama sonrasındaki atıkları da çevreye zarar vermemektedir. Geleneksel boyama yöntemleri dışında kullanılmayan bu doğal boyalar, hem önemini kaybetmiş hem de boyama yöntemleri unutulmaya yüz tutmuştur. Doğal boyamacılığı bu noktaya getiren en önemli etkenlerden birisi sadece evlerde veya atölyelerde uygulanabilir olmasıdır. Bunun sebebi fazla miktarda ham madde yani doğal boya maddesi toplanamamasıdır. Küçük miktarlarda yapılacak boyamalar için bile gereken ham madde miktarı oldukça fazladır. Doğal boyamacılığın bu açığını kapayabilmek adına yapılan bu çalışmada, bitkilerin posaları değerlendirmeye alınmıştır. Uçucu yağ alım işlemi için toplanan adaçayı, kekik, oğul otu ve sarı kantaron bitkilerinin drog ve posaları kullanılmıştır. Bu çalışmada daha önceden uygulanmış doğal boyama reçetelerine göre hem geleneksel hem de endüstriyel boyama yöntemleri ile boyamalar yapıldı. Bu boyamalar sonrasında elde edilen renkler drog ve posa olarak değerlendirilmiş ve sürtünme haslık testi yapılmıştır.
