Abstract:
Osmanlı-Venedik ilişkileri, XIV. yüzyıl sonlarında başlamış ve XVIII. yüzyıl sonuna kadar siyasî, iktisadî, sosyal ve kültürel alanlarda son derece sıkı bir durumda olmuştur. Doğu-batı ticaretinde aracılık görevi gören Venedik ile ticaret yollarını elinde bulunduran Osmanlı Devleti arasındaki dostane ilişkiler zaman zaman yerini uzun süreli savaşlara bırakmıştır. Osmanlı-Venedik arasındaki ilişkiler taht değişikliği veya savaşlar sonrasında imzalanan ahidnamelerle düzenlenmiştir. XVIII. yüzyıl sonuna kadar Osmanlı Devleti tarafından Venedik'e 30 ahidname verilmiştir. Venedik'e verilen ahidnamelerin sorunsuz uygulanması mümkün olmamıştır. Zaman zaman iki devlet reayası arasında sorunlar meydana gelmiş, kimi zaman devlet görevlilerinin suiistimali ortaya çıkmış, bazen de diğer devlet görevlilerinin faaliyetleri sorunlara neden olmuştur. Ortaya çıkan bu sorunlar ahidnamelere uygun olarak çözüme kavuşturulmuştur. Bu sorunlarla ilgili olarak Divan'dan çıkan hükümler önceleri Mühimme defterlerine kaydedilirken, daha sonra Düvel-i Ecnebiye defterlerine kayd edilmeye başlanmıştır. Çalışmamızın konusunu da Venedik ile ilgili hükümlerin kaydedildiği 16/4 numaralı Düvel-i Ecnebiye defteri oluşturmaktadır. Defterde 1699-1797 yılları arasında meydana gelen korsanlık, asayiş, alacak sorunları, gümrük problemleri, konsolos ve tercüman atamaları gibi konularla ilgili hükümler bulunmaktadır. Bu çalışmada söz konusu defter tanıtılmakta, içerdiği hükümlerin özetleri ve transkripsiyon halinde tam metinleri verilmekte ve nihayet bu hükümlerden yola çıkılarak Osmanlı-Venedik ilişkilerinde XVII. yüzyıl başlarında yaşanan problemler ortaya konulmaya çalışılmaktadır.
