1990 sonrası sanatta etkileşim bağlamında sanat eseri izleyici

Abstract

"1990 Sonrası Sanatta Etkileşim Bağlamında Sanat Eseri ve İzleyici" isimli tez, küreselleşme, neoliberalizm ve internet gibi 1990'lı yılları etkileyen olguların sanatı değiştirme ve dönüştürme potansiyelini göz önünde bulundurarak, bu dönemden öncesini ve sonrasını, sanat eseri ve izleyici etkileşimi bağlamında açığa çıkan örnekleri temel alarak araştırmıştır. İzleyicinin sanat yapıtına bir ileten konumuna geçerek müdahil olması bağlamında ele alınan 'etkileşim', Fütürizm'den başlayarak gözlemlenmiştir. Hazır nesne, kolaj ve zaman gibi kavramların sanat yapıtının ve sunumunun özelliklerini değiştirecek şekilde sorgulanması, öncü akımların ve sanatçıların çalışmalarında, sanat eseri ve izleyici etkileşimi bağlamında örneklerin arttığını göstermiştir. Sanat eserinin sunulmasında önemli bir bileşen olan mekâna yapılan müdahaleler ve sanatın galeri/müze dışına çıkması da etkileşimi arttıran unsurlardır. Sanat eseri ve izleyici etkileşimini, teknoloji, internet ve iletişimin gelişmesi doğrudan etkilenmiştir. Büyük ölçekli sergilerin küreselleşme ve neoliberalist gelişmelerle finansal olarak desteklenmesi, sanat yapıtlarının sunum imkânlarını arttırmıştır. Böylece sanat eseri ve izleyici etkileşimini öne çıkaran yapıtların görünürlüğü artmıştır. Üç bölümden oluşan tezin birinci bölümünde, 20. yüzyılın başından itibaren Fütürizm ve Dadaizm'le başlayan sanat yapıtına izleyicinin dâhil olma süreci, 1950 sonrasında sanattaki açılımlar ve sanat mekânının çeşitlenmesiyle birlikte incelenmiştir. İkinci bölüm, iletişim ağlarının gücündeki artış, teknolojik, sosyolojik, politik, ekonomik gelişmelerle birlikte sanatın daha güçlü bir odağa dönüştüğü 1990 sonrası döneme odaklanmıştır. Yapıtların arkasındaki kurumsal desteklerin arttığı, günümüz sanatını etkileyen ve yönlendiren son kerte bağlamında, 1990 sonrası sanatta, ele alınan sanat eseri ve izleyici etkileşimi içeren örnekler, dönemin özelliklerini ortaya koyacak şekilde oluşturulmuştur. Üçüncü bölümde ele alınan kişisel çalışmalar, sanat eseri ve izleyici ilişkisini etkileşim bağlamında sorgulayan ön uygulama ve değerlendirmelerdir. Bu çerçevede sanat eseri ve izleyici etkileşimi bağlamında elde edilen deneyimin gelecek yeni uygulamalara ve kuramsal yapılanmalara ışık tutması ve açılımlara olanak vermesi hedeflenmiştir.