Rhodiapolis antik kenti mimari bezemeleri

Abstract

Bu çalışmanın konusunu Lykia'nın dağlık bölgesinde konumlanmış orta ölçekli bir yerleşim olan Rhodiapolis Antik Kenti'nin bezekli mimari elemanları oluşturmaktadır. Kent, Lykia Bölgesi'nde henüz karşılaşılmayan yapıları da bünyesinde barındırması ile dikkat çekmektedir. Rhodiapolis'te günümüze ulaşan kalıntıların büyük bir bölümü Roma İmparatorluk Dönemi'nde en yoğun yapılaşma sürecinin yaşandığı M.S. 2. yy.'a aittir. Kentteki yapılara ait bezekli mimari parçaların teknik, işçilik ve stilistik özellikleri incelenerek, kentin yapılaşma süreci, yapıların geçirdikleri onarımlar ve kentte faaliyet gösteren atölye/atölyeler hakkında bilgilere ve çıkarımlara ulaşılması amaçlanmıştır. Kentte ele geçen bezekli mimari parçaların büyük bir bölümü kireç ocaklarında eritilmek üzere oldukça küçük parçalara ayrılmıştır. Günümüze ulaşan büyük boyutlu parçalarla birlikte depo ve arazide yer alan tüm mimari plastik elemanlar incelenerek, farklı dönem ya da işçilik özellikleri sergileyen örnekler kataloğa dahil edilmiştir. Dağınık olarak ele geçen bezekli mimari elemanların bir bölümünün ait olduğu yapılar belirlenebilmişken, farklı tipoloji de yapılmış olan arşitrav, friz bloğu parçaları gibi bazı bezekli mimari öğelerin ait oldukları yapıları belirlemek mümkün olmamıştır. Çalışma sırasında incelenen mimari plastik yapı elemanlarının bir bölümü üzerinde yer alan bezeklerin, diğer bölge ve kentlerde yer alan çağdaş yapılardan motif ve işçilik kalitesi bakımından farklılaştığı ve Rhodiapolis'te Hellenistik Dönem geleneğine bağlı bir anlayışta yapıların bezekli mimari elemanlarla donatıldığı anlaşılmıştır. Bazı motifler, gerek form gerekse işçilik bakımından diğer bölge kentlerinde karşılaşılmayan farklı bir sanatsal anlayış ve bakış açısıyla işlenmişlerdir. M.S. 2. yy.'da meydana gelen deprem sonrasında kentteki kamu yapıları, muhtemelen kentin ileri gelenlerinin de katkısıyla, Anadolu'daki çağdaş yapılarla eşdeğer kalitede işçiliğe sahip bezeklerle donatılmıştır. Kentte 2006 yılında başlayan kazı çalışmalarının 2012 yılında sonlanmış olması neticesinde kamu yapılarına ilişkin veriler kısıtlıdır. Aynı zamanda bezeklerin bir bölümünün özgün yapısı ve doğrudan karşılaştırma örneklerinin bulunmaması nedeniyle yapıların ve yapılara ait bezemeli mimari elemanların tarihleri hakkında kesin yargılarda bulunulmaktan kaçınılmıştır.