Çankırı, Ilgaz bölgesi peyzajlarının sağladığı faydaların peyzaj yapıları, karakterleri ve fonksiyonları açısından çok yönlü analiz

Abstract

İnsan ve doğa arasındaki karşılıklı ilişki peyzaja çoklu karakterler, fonksiyonlar ve faydalar kazandırmaktadır. Ilgaz Bölgesi peyzajlarının sunmuş olduğu faydaların çok yönlü analizinin gerçekleştirildiği bu çalışmada havza ölçeği temel alınarak peyzaj yapısı ve karakter alanları tanımlanmıştır. Gıda, biyolojik ve inorganik hammadde sağlama, tatlısu kaynakları, genetik kaynaklar ve tıbbi&aromatik bitkiler, hava kalitesini düzenleme ve iklim koruma, su kontrolü ve erozyon önleme, rekreasyon&ekoturizm başlıkları altında analiz edilen bölge peyzajlarının toplam ekonomik faydasının yılda 630.521.684,828 TL'ye karşılık geldiği; yerel halk, yerel yönetici ve uzman gruplarının görüşleri ışığında gıda (tarım ve hayvancılık), tatlısu kaynakları, hammadde ve tarihi&kültürel varlıkların öncelikli faydalar olduğu tespit edilmiştir. Peyzaj yapıları ile peyzaj faydaları arasındaki ilişkiler açısından en fazla habitat fonksiyonunun öne çıkmış, bunu gıda, tatlısu, rekreasyon&ekoturizm ile tarihi ve kültürel fonksiyonlar takip etmiştir. Peyzaj karakter alanları açısından ise habitat, rekreasyon ve turizm, tarihi ve kültürel fonksiyonlara dayalı faydalar güçlü şekilde öne çıkmış, bunu gıda ve hammadde fonksiyonları izlemiştir. Korelasyon analizleri habitat fonksiyonu sağlayan alanların özellikle koruma fonksiyonu ile milli park ve tabiat parkıyla, yaylaların bulunduğu bölgeleri kapsadığını, tarihi ve kültürel alanlarla negatif yönlü bir ilişki olduğunu göstermiştir. Yine tarımsal fonksiyonları sağlayan bölgelerle habitat fonksiyonu sağlayan doğal alanlar arasında negatif yönlü bir ilişki bulunmuştur. Ilgaz Bölgesi için peyzajdan sağlanan faydaların sürdürülebilir yönetimi açısından özellikle peyzaj planlama çalışmaları ve karar verme süreçleri için temel altlık olarak çoklu faydaya sahip alanlar üç derecede ele alınmış ve haritalanmış; peyzajın sağladığı faydaların önem değerlerine göre zonları tanımlanmış ve risk değerlendirilmesi ışığında bölge peyzajları için koruma bölgeleri ve peyzajın sunmuş olduğu faydaların sürekliliğine yönelik peyzaj koruma ve geliştirme önerileri geliştirilmiştir.