Kronik selülozik tiner inhalasyonu sonrası rat bulbus olfactorius’unda oluşacak hasar üzerine melatonin ve c vitamini etkisinin araştırılması

Abstract

Amaç: Organik çözücüler günlük yaşantımızda ve endüstride yaygın olarak kullanılan sıvı maddelerdir. Bu maddelerden tiner uyuşturucu amaçlı kullanılmaktadır. Çalışmamızın amacı, selülozik tinerin kronik inhalasyona bağlı olarak rat bulbus olfactorius'unda oluşturacağı hasar üzerine melatonin ve C vitamininin etkilerini incelemektir. Yöntem: Çalışmamızda yaklaşık 400-450gr ağırlığında 90 adet Rattus norvegicus wistar kullanıldı. Sıçanlar 9 gruba ayrıldı. Sıçanlar 6 hafta süre ile günde 2 kez olmak üzere birer saat tiner inhalasyonu etkisine bırakıldı. Çalışmada selülozik tiner kullanıldı. Tinerin bileşimindeki solventlerin konsantrasyonları gaz dedektörü ile ölçüldü. Tanımlayıcı istatistikler; ortalama (mean), standart sapma (SD) ve medyan (ortanca), minimum (min), maksimum (max) değerleri ile sunulmuştur. Normallik varsayımı Shapiro-Wilk testi ile kontrol edilmiş ve veriler normal dağılım varsayımını sağlamadığı için iki grubun ölçüm değerleri arasındaki farkın analizinde Mann-Whitney U testi, ikiden fazla sayıda grubun karşılaştırılmasında Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Analizler SPSS 20.0 paket programı ile yapılmıştır. 0,05'den küçük p değerleri istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Bulgular: Deney sonunda; deneklerin tüylerinde sararma, aşırı yalanma, sık göz kırpma gözlemledik. Histolojik ve ultrastrüktürel incelemede; tiner alan grubun bulbus olfactorius katmanlarında diğer gruplara göre incelme; mitokondri, ribozom ve endoplazmik retikulum sayılarında azalma, melatonin,C vitamini ve tiner alan grupta (Grup 5) kontrol grubuna yakın değerler gözlemledik. Tiner alan grubun diğer gruplara göre; GSH-Px, SOD, MDA ve CAT değerlerinde artma saptadık. Sonuç: Tiner inhalasyonu sonrası melatonin ve C vitamini almanın bulbus olfactorius'da oluşan hasara karşı önleyici; dolayısıyla işçi sağlığı açısından önemli olduğunu düşünüyoruz.