Böbrek nakli alıcılarında öz yönetim ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

Amaç: Araştırma, Böbrek Nakli Alıcılarında Öz Yönetim Ölçeği'nin Türkiye'de geçerlik ve güvenirliğini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Araştırma metadolojik bir çalışmadır. Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Prof. Dr. Tuncer KARPUZOĞLU Organ Nakli Polikliniğine başvuran hastalar araştırmanın evrenini oluşturmuştur. Temmuz 2015- Mart 2016 tarihleri arasında polikliniğe başvuran ve örnekleme alınma kriterlerine uygun 262 hasta araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Örneklem büyüklüğü Özyönetim Ölçeği madde sayısının (24) on katı dikkate alınarak belirlenmiştir. Araştırmada, etik kurul onayı, kurum ve ölçek sahiplerinden yazılı izin ve çalışmaya katılan bireylerden yazılı izin alınmıştır. Veriler, Sosyo-demografik, Klinik ve Hasta Tanıtıcı Özellikler Formu, Böbrek Nakli Alıcılarında Öz Yönetim Ölçeği, Öz Bakım Gücü Ölçeği ve Organ Nakli Hastalarında İmmünsupresif Tedaviye Uyum Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Böbrek Nakli Alıcılarında Öz Yönetim Ölçeği, Kosaka ve arkadaşları tarafından 2013 yılında geliştirilmiş olup, geçerlik ve güvenirliği yapılmıştır. Ölçek likert tipi 4 basamaklıdır. Orijinal Ölçek 4 faktör ve 24 maddeden oluşmaktadır. Veriler, SPSS 23 programı kullanılarak, sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, Content Validity Index, faktör analizi, korelasyon analizi, Cronbach alfa güvenirlik katsayısı hesaplanarak analiz yapılmıştır. Bulgular: Ölçeğin dil geçerliğinde çeviri ve geri çeviri yapılmıştır. İçerik geçerliği için uzman görüşüne başvurulmuş ve uzman görüşlerinin uyumlu olduğu saptanmıştır. Dil ifade için I-CVI=0.99, S-CVI=0.93, kapsam açısından ise her ikisi 1.00 bulunmuştur. Doğrulayıcı faktör analizinde, orjinal ölçeğin faktör yapısını doğrulamamıştır. Açıklayıcı faktör analizi sonucunda ise ölçeğin 3 faktör altında toplandığı belirlenmiştir. Ölçeğin hipotez sınamasında Öz Bakım Gücü Ölçeği ile orta düzey, İmmünsupresif Tedaviye Uyum Ölçeği'nin alt boyutları ile zayıf ilişki saptanmıştır. İç tutarlılık güvenirlik katsayısı 0.73 bulunmuştur. Test tekrar test güvenirliğine bakıldığında da istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0.05). Madde analizinde ölçeğin alt boyutları arasında p<0.01 düzeyinde pozitif yönde anlamlı ilişki belirlenmiştir. Sonuç: "Böbrek Nakli Alıcılarında Öz Yönetim Ölçeği" nin Türkiye'de geçerli ve güvenilir bir araç olduğu saptanmıştır.