Uluslararası hukukta diplomatik koruma

Abstract

Bu çalışmada bireylerin bulundukları devlet ülkesinde uluslararası hukuk kurallarının ihlali kaynaklı maruz kaldıkları haksız eylemlerden dolayı, oluşan zararların vatandaşı oldukları devlet tarafından giderilmesinin sağlanması amacıyla başvurulan diplomatik koruma konusu işlenmektedir. İki bölümden oluşan çalışmanın birinci bölümünde; diplomatik korumanın tanımı, devletin egemenlik yetkisi ile olan ilişkisi, uyrukluk bağı, devletlerin diplomatik koruma noktasında münhasır yetkisi ve sınırları ile diplomatik koruma konusunda devlet uygulamaları ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde ise; diplomatik koruma konusuna dair bireylerin hak ve menfaatleri bağlamında insan hakları hukuku, bireyin kısıtlanmış hakları ile devletlerin münhasır yetkilerinin çatışması, bireylerin uluslararası hukuk kişisi olması konusuna değinilmiştir. Diplomatik koruma hakkının kullanılmasından önce izlenmesi gereken yollar, aranan şartların yerine getirilmesi, barışçıl çözüm yolları ve uyuşmazlıkların çözümlenmesinde yargısal yollara başvuru şekli, genel olarak uluslararası hukukta devlet ve birey ilişkisi, devletin çifte vatandaşlığa sahip olan bireylere ve vatansız bireylere yönelik haksız eylemlerden dolayı sorumluluğu, gerçek ve tüzel kişilerin bulundukları devlet ülkesinde uğradıkları zararın giderilmesinde diplomatik koruma yoluna gidilebilmesi için uyulması gereken kuralların objektifliği, UAD'deki bu konuyla ilgili davalarda ele alınarak incelenmiştir. Çalışma konumuza ilişkin olarak ayrıca UAD'nin emsal kararları, diplomatik koruma hakkının kullanılmasında en önemli faktör olan uyrukluk bağı ve iç başvuru yollarının tüketilmesi hususları, UHK tarafından 31 Mayıs 2001 tarihinde kabul edilen "Devletin Uluslararası Haksız Eylemlerden Dolayı Sorumluluğunu" içeren taslak metin de çalışmada yer almıştır. Sonuç bölümünde ise; yukarıda bahsi geçen konular dâhilinde diplomatik koruma müessesesinin sınırlılıkları ve hâlihazırda uygulanan sistemi ortaya konulmaya çalışılmıştır.