Radyoterapi uygulamalarında farklı diş dolguları için farklı radyasyon enerjisine bağlı olarak doz değişiminin değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Diş dolgu materyalleri bulunan baş boyun hastalarında, tedavi planlama sisteminde hesaplanan doz dağılımının değerlendirilmesi ve doğruluğunun dozimetrik sistemlerle test edilmesidir. Yöntem: Baş boyun kanseri olan hastaların radyoterapi öncesinde simülasyon amacıyla çekilen bilgisayarlı tomografi (BT) görüntülerinde ''diş dolgu materyalinden'' kaynaklanan artefaktlar hem görüntü kalitesini olumsuz etkilemekte, hem de tedavi planlama sisteminde doz hesaplamalarında kullanılan Hounsfield Unit (HU) değerlerinde belirsizliklerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Çalışmamızda, farklı diş dolgu materyalleri kullanılarak oluşturulan fantomların, BT görüntüleri alınarak farklı enerjilerde tedavi planları çalışıldı. Yapılan planlar 6 MV ve 18 MV enerjiler kullanılarak artefakt düzeltmeli ve artefakt düzeltmesiz olarak ikiye ayrıldı ve bu planlarda izodoz dağılımının belirtilen parametrelere bağlı değişimi incelendi. Daha sonra, lineer hızlandırıcı cihazında oluşturulan fantomlarda, Matrixx ile iki boyutlu doz dağılımı ve iyon odası ile de nokta doz ölçümleri alındı. Bulgular: Matrixx ölçümlerinde elde edilen profiller, kullanılan materyale bağlı olarak, dozdaki değişimi, kullanılan materyalin gerçek uzunluğunu, profili yansımasını ve iki boyutlu doz yoğunluk haritası ile geri saçılma ve demetteki zayıflamayı göstermiştir. İyon odası ölçümlerinde ise noktasal olarak diş dolgu materyali kullanılarak oluşturulan fantomlarda dozdaki değişim incelendi. Bu değişim en belirgin "amalgamda" ölçülürken, daha sonra "diş" ve en az da "kompozitte" ölçüldü. Sonuç: Baş boyun hastalarında tedavi alanları içerisinde karşımıza çıkan diş dolgu materyallerinden kaynaklanan artefaktların, planlama yapılırken düzeltilmesi gerekmektedir. Planlama sisteminin özellikle yoğunluğu fazla olan materyalleri doğru algılamaması, geri saçılma ve dozdaki düşüşleri hesaplayamaması, hastaya verilen dozdaki belirsizliğin artmasına sebep olmaktadır.