Elmalı (Antalya) bölgesi mermer ocaklarının jeolojisi, teknolojik özellikler ve rehabilitasyon

Abstract

Önemli yapı malzemeleri arasında yer alan mermer; kireçtaşı, dolomitik kalker gibi kayaçların belirli bir basınç ve sıcaklıkla değişime uğrayarak, tekrar kristallenmeleriyle yeni bir form kazanmasıyla oluşmuş metamorfik kayaçtır. Elmalı (Antalya) ilçesi kuzeyinde kalan Akçay, Zümrütova, Bekçiler ve Çobanisa köyleri arasında önemli mermer ocakları bulunmaktadır. Çalışma alanını da kapsayan bölgede Likya napları, Beydağları otoktonu, Alt nap ve Üst naplarına ait kaya birimleri yer almaktadır. Bu nedenle söz konusu birimler stratigrafik, litolojik ve yapısal özellikleri bakımından farklılık göstermektedir. Bu çalışmanın amacı Elmalı bölgesindeki Lyca Bej mermer ocağından blok alım yönteminin, çalışma prensibinin belirlenmesiyle birlikte alınan numunelerin fiziko-mekanik analizleri ile kimyasal analizlerinin yapılması, elde edilen verilerle istatistiksel yorumlarının yapılması, uygulanabilecek olası rehabilitasyon çalışmalarının saptanmasıdır. Bölgeden (Elmalı, Lcya Bej ocağı) alınan mermer miktarı yaklaşık 20.000 m3/yıl dır. Mermer çıkarma işlemi, ocağın en üst noktasından başlamakta ve aşağıya doğru ilerlemektedir. İşlem yer altından ayna kesimi ile 45˚lik açılarla yapılmaktadır. Bu işlemde 3 yıkım aynı anda yapılıp çekilebildiği gibi tek tek kesilmenin yanı sıra 7-8 yıkım da yapılabilmektedir. Sondaj kesiminde Elmas boncukların sertliği ayarlandıktan sonra teller sondaj deliğinden geçirilerek ortada birleştirilmektedir. Böylece kesim işlemine başlanmış bulunmaktadır. Mermeri kesmek için kullanılan telleri oluşturan malzeme ise elmas boncuk, çelik, yay ve yüzlükten oluşmaktadır. Mermer, kesme işlemi ile birlikte aynı anda hidrolik prensiple çalışan iş makinesi yardımıyla, kaya kütlesinden daha kolayca ayrılmaktadır. Ocaktan kesilip ayrılan bloklar, çatal veya kova denilen iş makinesi başlarıyla, kantara taşınıp tartılmaktadır. Yapılan teknolojik analizlerin yorumlanması ile birlikte mermerin kalitesi ve türü saptanmış olup ocak işletimi sırasında ve sonrasında tüm çevre ve jeolojik unsurlar değerlendirilerek oluşabilecek tahribat göz önünde bulundurulup, rehabilitasyon uygulama önerilerinde bulunulmuştur.