Romanya’daki Osmanlı mimari eserleri ve koruma sorunları

Abstract

Bu çalışmada, bugünkü Romanya topraklarından olan Eflak'ın, 1393 yılında Yıldırım Bayezid ve 1457 yılında Fatih Sultan Mehmed tarafından Osmanlı hâkimiyetine girdiği ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşları sonunda imzalanan Berlin Antlaşması'yla hâkimiyetinin son bulduğu süreç içerisinde, Osmanlı'nın Romanya'da inşa ettirdiği yapıların tespiti yapılmaya çalışılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda, toplam 354 adet anıtın Osmanlı döneminde inşa ettirildiği ve bu anıtlardan ise sadece 73 adedinin günümüze ulaşabildiği anlaşılmıştır. Günümüze ulaşan eserler; 44 cami, dört türbe, 21 çeşme, üçü han ve bir adet hamamdan oluşmaktadır. Gerek Balkan savaşları, gerek Komünist rejim ve gerekse Müslüman nüfusun şehri terk etmesinden dolayı kullanım dışı kalan toplam 281 adet eser, bilinçli ve sistemli şekilde yıktırılmıştır. Günümüze ulaşamayan eserlerin %53'ünün Dobruca bölgesinin dışında yer alması ve Müslüman nüfusun Dobruca dışında görülmemesi de bu yıkımın en önemli diğer sebepleri arasında gösterilebilinir. Günümüze ulaşan eserlerin tamamına yakının Dobruca bölgesinde yer alıyor olması, hem bölgedeki Müslüman nüfusun hem de bu Müslüman halkın eserleri sahipleniyor olmasıyla da ile açıklanabilinir. Romanya'da yer alan eserlerin tamamını mimari yönden ele alan bir çalışma henüz yapılmamıştır. Bu araştırma, hem konunun bir bütün olarak ele alınmasını sağlayacak hem de tabiat şartları ve çeşitli siyasi sebeplerle hızlı bir şekilde yıkılarak ortadan kaldırılan bu anıtlarımızın belgelenmesine katkı sağlayacaktır. Bu çalışmanın diğer bir önemi de günümüze ulaşan eserlerimizin 1574 yılından 1922 yılına kadar olan süreç içerisinde geçirdiği değişimi Romanya ölçeğinde kronolojik olarak gözleme şansını araştırmacılara sağlayacak olmasıdır. Ayrıca günümüze ulaşan eserlerin bugünkü fiziki durumları incelenerek koruma yöntemleri hakkında fikirler ileri sürülmesi ile var olan eserlerin gelecek nesillere aktarılması sağlanacaktır.