197 no’lu Mühimme defteri’nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

197 No'lu Mühimme Defteri'nin Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi? başlığını taşıyan yüksek lisans tezi, 1790-1791 yılları arasında ve Selim III'ün saltanatının ilk yıllarında tutulmuş olan mühimme defterinin transkripsiyonu, değerlendirilmesi, hüküm özetleri ve tasnifi ile bir de dizinden meydana gelmektedir.Söz konusu defterin ?Giriş? kısmında, Sultan Selim III'ün tahta çıkışından, defterin sona erdiği 1792 Yaş Antlaşması'na kadar, dönemin siyasî olayları ele alınmış, ardından mühimme defterlerinin genel ve diplomatik özellikleri hakkında bilgi verilmiştir.?Değerlendirme?nin yer aldığı birinci bölümde, 197 No'lu Mühimme Defteri'nin şekil ve muhteva bakımından tahlili yapılmıştır. Şekil özelliklerinde, defterin fizikî durumu hakkında bilgi verilmiş; muhteva özelliklerinde ise hükümler içeriklerine göre sıralanmıştır.Defterin kapsadığı 1790-1791 yılları arasında, Osmanlı Devleti, Rusya ve Avusturya ile savaş halindedir. Dolayısıyla defterde yer alan hükümlerin çoğunluğunun asker tedariki ve sevki ile ilgili olduğu görülmektedir. Bunun yanında defter, eşkıyalık faaliyetleri, asker firarları, reayanın korunması, hudut tayinleri ve tevcihat gibi çeşitli konularda verilen hükümleri de bünyesinde barındırmaktadır.?Hüküm Özetleri?nin yer aldığı ikinci bölümde, defterde bulunan 599 hüküm hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümünde ?Metnin Transkripsiyonu? yer alan çalışmanın sonuna, kaynakça ve dizin eklenmiştir.İncelenen defterin içeriğinde, dönemin savaş koşullarını yansıtan pek çok hüküm bulunmaktadır. Yine, devletin iç ve dış meselelerine ilişkin önemli verilerin, söz konusu defterde yer aldığı görülmektedir. Bu açıdan çalışmanın, 1790-1791 tarihleri arasında Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu şartlar ve bu şartlar karşısında takındığı tutumun aydınlatılması bakımından yararlı olacağı kanaati taşınmaktadır.