Abstract:
Organizmada doku ve organların gelişimi, yeniden modellenmesi ve rejenerasyonu kök hücrelerin aktivasyonuna bağlıdır. Kıkırdak ve kemik dokuları mezoderm kaynaklı kök hücrelerden gelişirler ve erişkinde değişik dokularda varlıklarını sürdürürler. Kök hücrelerle yapılan in vitro kültür çalışmaları, kök hücrelerinin CD105, CD166, Notch 1 ve Notch ligandı Delta gibi kendilerine özgü hücre yüzeyi moleküllerine sahip olduklarını göstermiştir. Gelişmekte olan epifiz kıkırdağında, CD105, CD166, Notch1 ve Notch ligandı Delta gibi hücre yüzeyi moleküllerini eksprese eden kök hücrelerin bulunup bulunmadıkları ya da bölgesel dağılımları halen bilinmemektedir. Bu çalışmada, gelişmekte olan sıçan humerusu proksimal epifiz kıkırdağında, CD105, CD166, Notch1 ve Delta pozitif hücre dağılımını immunohistokimyasal yöntemlerle incelemesi amaçlandı.Çalışmada, epifiz kıkırdağı dokusu, embriyonik 15 ve 19 günlük embriyolardan (E15 ve E19), doğum sonrası 10 ve 20 günlük yavrulardan (DS10 ve DS20) ve erişkin sıçanlardan eter anestezisi altında elde edildi. Toplanan epifiz kıkırdağı bölgeleri, rutin histolojik ve immunohistokimyasal yöntemlerle incelendi.Çalışmamızın bulguları; Notch1, Delta, CD105 ve CD166'yı eksprese eden hücrelerin tüm gruplara ait sıçan epifiz kıkırdağında bulunduğunu ancak gruplar arasında bu hücrelerin lokalizasyonlarının bölgesel farklılık gösterdiğini ortaya çıkardı. Embriyonik dönemden yetişkin döneme doğru, özellikle DS10. günden itibaren bu molekülleri eksprese eden hücre sayısının, eklem kıkırdağının yüzeye yakın bölgelerinde arttığı ve diğer tüm zonlarda azaldığı ve erişkin eklem kıkırdağında özellikle eklem yüzeyine yakın yüzeyel, geçiş ve derin zonun üst bölgelerinde bulunduğu gözlendi.Sonuç olarak, gelişmekte olan ve erişkin sıçan epifiz kıkırdağının projenitör hücre belirteçleri olan Notch1, Delta, CD105 ve CD166'yı eksprese ettiği ve bu hücrelerin gelişmekte olan epifiz kıkırdağının sağlıklı büyümesini ve olgunlaşmasını, erişkin epifiz kıkırdağında ise gerektiğinde rejenerasyonu ve tamirinde görev alabileceklerini söyleyebiliriz.
