Türkiye’de yayılış gösteren Convolvulus L. (Convolvulaceae) türleri üzerine taksonomik bir araştırma

Abstract

Bu araştırmada, 2006-2009 yılları arasında Türkiye'nin farklı lokalitelerinden toplanan 39 Convolvulus L. taksonuna ait örneklerin morfolojik özellikleri çalışılmıştır. Morfolojik olarak birbirinden ayrılması oldukça güç olan C. oleifolius Desr. var. oleifolius, C. oleifolius Desr. var. deserti Pamp. C. × pseudocompactus C. Aykurt & Sümbül, C. holosericeus Bieb. subsp. holosericeus, C. holosericeus Bieb. subsp. macrocalycinus Hausskn. & Bornm. ex Bornm., C. × turcicus C. Aykurt & Sümbül, C. × peshmenii C. Aykurt & Sümbül, C. compactus Boiss., C. phrygius Bornm., C. assyriacus Griseb., C. libanoticus Boiss., C. cataonicus Boiss. & Hausskn. ex Boiss., C. carduchorum Davis ve C. pilosellifolius Desr. taksonları arasındaki taksonomik farklılığın net biçimde ortaya konulması amacıyla morfolojik çalışmalara ilave olarak palinolojik, DAMD-PCR ve PCR-RFLP DNA analiz çalışmaları da yapılmıştır.Türkiye Florası'nda toplam 36 taksonla temsil edilen Convolvulus cinsi, bu çalışma sonucunda iki gruba ayrılarak toplam 39 takson altında değerlendirilmiştir. Bu cinse ait C. × pseudocompactus, C. × turcicus ve C. × peshmenii olmak üzere üç yeni hibrit takson ilk defa bu çalışma ile tanımlanmıştır. Ayrıca, C. oleifolius türüne ait iki varyete (C. oleifolius var. oleifolius, C. oleifolius var. deserti) Türkiye Florası için ilk olarak kaydedilmiştir. Türkiye Florası'nda birbirine yakın akraba olarak belirtilen C. phrygius ve C. pulvinatus türleri, bu çalışma sırasında yürütülen arazi gözlemleri, morfolojik, palinolojik ve DNA analiz çalışmalarından elde edilen veriler sonucunda, C. phrygius adı altında birleştirilmiştir.Türkiye Florası'nda bu cinse ait taksonların tanımlarında yer almayan ve taksonlar arasında farklılıklar gösteren yeni karakterler tespit edilmiştir. Bu özelliklerin de ilave edilmesi ile Türkiye'de yayılış gösteren Convolvulus taksonlarına ait detaylı morfolojik tanımlar ve daha kullanışlı bir teşhis anahtarı hazırlanmıştır. Morfolojik tanımlar, yapılan ayrıntılı çizimlerle desteklenmiştir. Bununla birlikte taksonların mevcut yayılış alanlarına tarafımızdan yeni yayılış alanları da eklenmiştir. Palinolojik çalışmalar kapsamında taksonlara ait palinolojik karakterler saptanmıştır. Bu çalışmanın PCR tabanlı DNA analiz kısmı ise Türkiye'de Convolvulus cinsine ait taksonların taksonomik farklılıklarını ortaya koymak amacıyla, genetik materyalleri üzerinde yapılan ilk araştırmadır. DNA analiz çalışmaları sonucunda elde edilen veriler değerlendirilmiş ve taksonlar arasındaki genetik ilişkiler belirlenmiştir.