Kültür-Müzik ilişkisi bağlamında sinemada Çingene kimliği : "Transylvania" filmi örneği

Abstract

İnsanların yaşamlarını sürdürme pratiğinde kültür önemli bir yer tutmaktadır. İnsanlar belli bir kültürün içerisine doğmakta ve içerisinde bulundukları mekanda bilinçlendikçe kimliklerini, aidiyetlerini geliştirmektedirler. Yaşadıkları göçebe hayat nedeniyle kimlik ve aidiyet, Çingene topluluklarında bazı farklılıklar gösterebilmektedir. Çingeneler, göç ettikleri coğrafyalara müziklerini, danslarını, gelenek-göreneklerini, diğer kültürel öğelerini ve kendi dillerini taşımışlardır. Kültürel öğelerinden özellikle müzik ve dans, Çingene toplulukları için önemli birer kültür göstergesidir. Yaşadıkları göçler sonucunda Çingeneler, birçok kültürle etkileşim içerisine girmiş ve bulundukları coğrafyanın etno-kültürel dokusuna uyum sağlayarak gelenek-göreneklerini, giyim-kuşamlarını, müziklerini, danslarını, ritüellerini kendilerine özgü biçimlerde yaşatmaya çalışmışlardır. Bu çabaları yüzünden Çingene toplulukları, dışarıya kapalı olarak görülmüş, dönem dönem dışlanmış ve çoğunlukla ötekileştirilmişlerdir. Bu konu birçok makale, tez ve kitaplarda çalışıldığı gibi sinemada da işlenen önemli konulardan biri haline gelmiştir. Görsel anlatım sanatı olan sinema içerisinde, anlatılmak istenen olayın ifade gücünü arttırmak için kullanılan ışık, renk, kurgu, oyuncu seçimi gibi unsurlardan birisi de müziktir. Genel bir tanımla filmde müzik kullanımının amacı; anlatılmak istenen olayın ifade edilmesine, diyalog ya da hareketle aktarılamayacak bazı duyguların ortaya çıkarılmasına yardımcı olmaktır. Çingenelerin kültürel özelliklerini filmlerine sıkça konu edinen Tony Gatlif, kültürel kimliğin müzikal temsili temelli filmleriyle dikkat çekmektedir. Bu araştırmada konu edilen "Transylvania" filmi, Çingene kimliğine has önemli veriler sunmaktadır. Bu bağlamda "Transilvanya" filminin müzikli sahnelerine yoğunlaşarak, kültürel kimliğin müzikal temsili anlamlandırılmaya çalışılmaktadır. Kültür-müzik ilişkisi ile oluşturulmuş olan filmler, etnomüzikoloji disiplinine önemli materyaller sunmaktadır. Kültürel kimliğin müzikal temsili temelli bir film olan "Transylvania" filmi, Çingene kültüründe müziğin yerini açıklamaya çalışma niteliğinden dolayı büyük önem taşımaktadır.