Abstract:
Bu çalışma domateste (Lycopersicon esculantum L.) sap kırılma problemini araştırmıştır. Kinking, domates saplarının kırılmasına verilen isimdir. Bu sorun domates meyvelerinin küçük kalmasına ve verim kaybına neden olur. Bu çalışmada kinking sorununun genetik, çevresel ve fiziksel nedenleri araştırılmıştır. Literatürde bu konuda çok fazla çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışma, kırılma problemini azaltarak uğranılan hasarı en aza indirmeyi amaçlamaktadır. Bu problemin gen havuzundaki hibritlerdeki oluşum sıklığı, hatlarda görülme sıklığı ve aynı hatların farklı çevre koşullarında değişkenliği incelenmiştir. 2019 yılı ilkbahar, sonbahar ve kış mevsimlerinde yapılan denemelerde fenotipik gözlemler yapılmış ve kinking karakterinin görülme sıklığı ölçülmüştür. 3508 hibrit ve 346 hat dahil olmak üzere toplam 3854 materyal analiz edilmiştir. Frekans analizleri, kinking karakterinin frekansının çok yüksek olduğunu göstermiştir. Bu analizlerde 2019 kış hatlarının kırılma karakterinin sıklığının diğer mevsimlere göre daha düşük olduğu gözlemlenmiştir. Tüm gözlemler analiz edildiğinde, kinking ile salkım sapı uzunluğu arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Aynı zamanda, zor hasat edilen hibritlerle, kinking karakteri arasında ile negatif fakat anlamlı bir ilişki bulunmuştur ancak diğer özellikler arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Ayrıca kinking karakterinin kalıtsal özelliği hakkında herhangi bir yorum yapılamamış olup, kırılma karakterinin sıcaklık, ışık ve nem gibi çevresel faktörlerden etkilendiği düşünülmektedir. Bu nedenle ıslah programlarında kısa saplı ve kırılması zor domates materyalleri üzerinde seleksiyonlar yapılarak bu materyallerden melezler elde edilebilir. Bu karakterin kalıtımının daha iyi anlaşılması için GWAS çalışması ve QTL analizleri önerilir.
