Abstract:
Bu çalışmada, incirin desorpsiyon özellikleri saptanmış ve bu davranışı açıklayan en uygun model mevcut modellerin karşılaştırılması ile belirlenmiştir. İncirin güneş enerjili kurutucular ile kurutulma olanakları araştırılarak en uygun kurutma koşulları bulunmuştur. Ayrıca kurutma işlemi sırasındaki nem içeriğinin önceden kestirilebilmesi için uygun model ortaya konmuştur. Desorpsiyon izotermleri incirin 9 farklı bağıl nem ve 5 farklı hava sıcaklığı koşullarına sahip ortamlarda saptanmıştır. Bağıl nem % 9.32 ile % 97.59 arasında farklı doymuş tuz solüsyonlarının kullanılması ile değişirken, 20, 40, 50, 60 ve 70 °C sıcaklıklar kurutma fırınında sağlanmıştır. Bu deneylerden elde edilen veriler aracılığı ile literatürde mevcut 43 model karşılaştırılmış ve en uygun model istatistiksel verilere dayanılarak belirlenmiştir.İncir bir güneş enerjili hava ısıtıcı ve kurutma odasından oluşan güneş enerjili kurutucuda ince tabaka halinde kurutulmuş, kurutma odasından geçirilen hava hızı 0.5, 1.0 ve 1.5 m/s olacak şekilde değiştirilmiştir. Ayrıca denemelerin 2 yıl 6'şar kez tekrarlanması ile farklı kurutma havası koşullan sağlanmıştır. Böylece kurutma işlemine kurutma havası hızı ve sıcaklığının da etkileri saptanmıştır. Deneysel verileri açıklamak için 13 farklı model karşılaştırılmış ve uygun model bulunmuştur. Hız ve sıcaklığın kuruma davranışına etkileri çoklu regresyon ile belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, incirin desorpsiyon davranışını açıklamak için kullanılabilecek en uygun model Geliştirilmiş GAB modelidir. Bu modelin hata kareler ortalaması (RMSE) çalışma koşullarına göre 0.01560 ile 0.02478 ve khi-kare 0.00073 ile 0.00184 arasında değişmiştir ve küçük bir hata ile denge nem içeriğinin tahmininde kullanılabilir. Güneş enerjili kurutucularda incirin kurutulması için gerekli süre sererek kurutmaya kıyasla %60 oranında kısaltılabilmekte, daha kaliteli ürün eldesi mümkün kılınmaktadır. Bunun yanında kurutucularda çalışırken kurutma süresinin kısaltılması anlamında 1.0 m/s kurutma havası hızının uygun olduğu söylenebilir. Güneş enerjisi ile ince tabaka kurutmada ürünün nem içeriği Verma ve ark. modeli ile tahmin edilmiş, ortalama hata kareler ortalaması değeri (RMSE) 0.00669 olarak hesaplanmıştır. Bu modele kurutma havası sıcaklığı ve hızının etkileri de eklenerek çalışma koşullan içerisinde ürün nem içeriğinin herhangi bir kuruma anında belirlenebilmesi sağlanmıştır.
