Antalya ili Kumluca ilçesinde damla sulama sistemlerinin uygulandığı seralarda sistem planlamasına ilişkin sorunlar ve çözüm önerileri

Abstract

Bu çalışma Kumluca bölgesinde farklı ekonomik ve bilgi birikimi düzeyine sahip üreticiler arasında yapılan anket çalışmaları ile seçilen 10 adet serada damla sulama sistemlerinin sulama suyunun uygulama yeknesaklıklarının, sistem randımanlarının belirlenmesi ve sistem unsurlarının planlanmasında yeterliliğinin değerlendirilmesi amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla sistemler, debi yeknesaklığı, debi değişimi ve istatistiksel yeknesaklık yöntemleri dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Debi yeknesaklığı yöntemine göre; damla sulama sistemlerinin değerlendirilmesi için damlatıcı debileri esas alınmıştır. Elde edilen damlatıcı debileri değerlendirildiğinde; 1, 8, 9 ve 10 no'lu seralardaki sistemin damlatıcı debi yeknesaklığı (EUS) değerlerinin çok iyi olduğu 2, 3, 4, 5 ve 6 no'lu seralardaki değerlerin iyi; 7 no'lu seradaki sistemde ise orta olduğu belirlenmiştir. Debi değişimi yönteminde; damla sulama sistemlerinde manifold üzerinde meydana gelen minimum ve maksimum basınçlar dikkate alınmıştır. Seçilen manifold boru hattı üzerinde oluşan basınç değişimlerine bağlı olarak damlatıcı debilerinde meydana gelen değişimin belirlenmesi amacıyla bu manifold borunun başındaki ve sonundaki basınçlar ölçülerek damla sulama sistemleri değerlendirilmiştir. Christiansenyeknesaklık katsayısı (Cu)'na göre; damla sulama sistemi için önerilen değerler dikkate alındığında 1, 2, 8, 9 ve 10 no'lu seralarda debi değişim katsayılarının %10-20 arasında bulunduğu, dolayısıyla uygun planlama yapıldığı saptanmıştır. Diğer taraftan 3, 4, 5, 6 ve 7 no'lu seralarda ise debi değişim katsayısı %95'in altında bulunmuştur. Bu nedenle söz konusu seralardaki damla sulama sistemlerinin planlanmasının uygun yapılmadığı söylenebilir. Bunun için sistemler yeniden planlanmalıdır. Damla sulama sistemlerindeki su uygulama randımanları (Ea) 1 ve 10 no'lu seralardaki sistemlerde iyi; 2, 3, 4, 5, 8 ve 9 no'lu seradaki sistemlerde ise kabul edilebilir; 6 ve 7 no'lu seralardaki sistemlerde düşük olduğu belirlenmiştir. İstatistiksel yeknesaklık (Us) yöntemi kullanılarak manifold ünitesindeki damlatıcı debi değişimleri esas alınmıştır. Belirtilen esaslara göre gerekli veriler toplanarak damla sulama sistemleri değerlendirilmiştir. Damla sulama sistemlerindeki istatistiksel yeknesaklık katsayısı (Us); 1, 2, 3, 4, 8, 9 ve 10 no'lu seraların Us değerleri çok iyi, 5, 6, ve 7 no'lu seraların Us değerleri orta olarak belirlenmiştir. Lateral hat boru çaplarının belirlenmesinde boyutsuz planlama grafiklerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın yürütüldüğü seralardaki damla sulama sistemlerinin tümünde lateral boru çaplarının uygun olduğu saptanmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, Kumluca bölgesindeki damla sulama sistemlerinde; sistem unsurlarının seçimi, hidrolik açıdan projeleme, uygun işletme ve sulama programlarının uygulanması açılarından önemli eksiklikler saptanmış ve bu eksikliklerin giderilmesi konusunda önerilerde bulunulmuştur.