Toplumda erişkin bireylerde kanser için çoklu davranışsal risk faktörlerinin belirlenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı kansere neden olan çoklu risk davranışlarını (düşük fiziksel aktivite, tütün kullanımı ve obezite) ve bu çoklu risk davranışlarının demografik özellikler ve sağlık öyküsüyle ilişkisini incelemektir. Yöntem: Kesitsel tipte olan çalışma Antalya'da yürütülmüştür. Çalışmaya çok aşamalı küme örnekleme yöntemiyle belirlenen 720 erişkin birey alınmıştır. Çalışma verileri Dünya Sağlık Örgütü'nün STEPwise yaklaşımı doğrultusunda hane ortamında toplanmıştır. Veriler; demografik özellikler ve sağlık öyküsü formuyla toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, t testi, Ki Kare Testi ve Kruskal Wallis Varyans Analizi kullanılmıştır. Risk davranışları; sıfır, bir, iki ve üç olarak gruplandırılmıştır. Bulgular: Erişkinlerin %82.2'sinde düşük fiziksel aktivite, %50.4'ünde tütün kullanımı ve %10.8'inde obezite olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların %6.8'inin sıfır, %46.9'unun bir, %42.8'inin iki ve %3.5'inin üç risk davranışının olduğu saptanmıştır. Bireylerin risk davranış gruplarıyla eğitim, medeni durum, gelir, algılanan sağlık durumu ve yakın çevrede kanser öyküsü arasında anlamlı fark olduğu bulunmuştur. Bir, iki veya üç risk davranışı olanlarda sıfır risk davranışı olanlara kıyasla evlilerin oranı yüksektir. İki risk davranışı olanlarda sıfır risk davranışı olanlara kıyasla algılanan sağlık düzeyleri çok iyi olanların oranı düşük, yakın çevrede kanser öyküsü bulunanların oranı yüksektir. Üç risk davranışı olanların sıfır risk davranışı olanlara kıyasla eğitim düzeyi ve gelirinin düşüktür. Sonuç: Evlilerde, eğitimi, geliri, algılanan sağlık düzeyleri düşük ve yakın çevresinde kanser öyküsü olan bireylerde risk davranışları sayısının daha yüksek oranda olduğu bulunmuştur. Bu özelliğe sahip bireylerde risk davranışlarını önlemeye yönelik sağlık müdahale stratejilerinin geliştirilmesi ve uygulanması önemlidir.