Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlere uygulanan kabul ve kararlılık terapisi temelli girişimlerin psikolojik sağlamlık depresyon anksiyete stres düzeylerine ve bakım yüküne etkisi

Abstract

Bu çalışma özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlere uygulanan Kabul ve Kararlılık Terapisi temelli girişimlerin psikolojik sağlamlık depresyon anksiyete stres düzeylerine ve bakım yüküne etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Bu araştırma ön test, son test, izlemsel, randomize kontrollü deneysel bir çalışmadır. Araştırma Gaziantep İlinde, Şehitkamil ve Şahinbey ilçelerinde yapılmıştır. Çalışmaya özel gereksinimli çocuğu olan 60 ebeveyn dahil edilmiştir. Girişimler Nisan-Aralık 2019 tarihleri arasında tamamlanmıştır. Veriler öntest, sontest ve izlem testi şeklinde üç aşamada elde edilmiştir. Ön testten sonra girişim grubuna altı oturumdan oluşan Kabul ve Kararlık Terapisi Temelli Girişimler uygulanmıştır. Oturumlar bireysel görüşmeler yapılarak ortalama 60 dakika sürmüştür. Her ebeveyne haftada bir oturum yapılmıştır. Oturumlar bitince son test, üç ay sonrada izlem testleri yapılmıştır. Kontrol grubunda yer alan ebeveynler ise sadece okulda düzenlenen rutin eğitimlere katılmıştır. Okul eğitimlerinden sonra; son test, üç ay sonra da izlem testleri yapılmıştır. Bulgular: Girişim grubundaki ebeveynlere uygulanan Kabul ve Kararlılık Terapisi temelli girişimlerin etkili olduğu ve kontrol grubuna göre; psikolojik sağlamlık puan ortalamalarının artığı (öntest: 52.77±6.564; izlem testi: 79.50±4.932) anksiyete-depresyon-stres düzeyi puan ortalamalarının (öntest: 50.2±14.63; izlem testi: 15.87±4.80), psikolojik katılık (öntest: 40.33 ± 6.06; izlem testi: 12.2±2.22) ve bakım yükü (ön test: 49.97±8.015, izlem testi: 20.1±5.241) puan ortalamalarının anlamlı düzeyde azaldığı saptanmıştır (p< .05). Kontrol grubunda ise önemli bir değişiklik gözlenmemiştir. Sonuç: Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin Kabul ve Kararlık Terapisi Temelli girişimler sonucunda psikolojik sağlamlıklarının artması; psikolojik katılık, depresyon, anksiyete, stres ve bakım yükü düzeylerinin düşmesi müdahalenin etkili olduğunu göstermiştir. Bu girişimlerin ebeveynlerin güçlendirilmesi ve desteklenmesinde kullanılması önerilmektedir.