Bizans İmparatoru Herakleios (610-641) dönemi reform hareketleri

Abstract

Herakleios, bir darbe girişimi ile zalim olarak adlandırılan imparator Phokas'ı 610 yılında devirerek imparator olmuştur. İmparator olduğu dönemde (610-641), İustinianos devrinin pırıltılarından eser kalmamıştır. Phokas'ın baskı rejimi imparatorluğu güçsüz kılmıştır. İmparatorluğun batısı Avar ve Slav kavimlerince yıpratılırken, doğusu Sâsâni İmparatorluğu tarafından işgal edilmeye başlanmıştır. Bitmek bilmeyen bu kaos ortamı imparatorluğun inanç ve gücünü kırmış, imparatorluk parçalanma tehlikesi ile karşı karşıya kalmıştır. Herakleios böyle bir kaos ortamında idareyi ele aldığında bir umut olmuş sevinç gösterileri ile karşılanmıştır. İmparator, öncelikli olarak çöken ekonomik alanda sikke (Hexagram) ve darphane reformları gerçekleştirmiş bu reformlar neticesinde Avar-Slav kavimlerine haraç ödeyerek dizginleyebil ve Sâsâni İmparatorluğuna karşı girişeceği savaşlarda yeni bir birlikler tesis edebilmişti. Herakleios, ekonomik reformları takiben, askeri reformlar yapmış, magister militum sisteminden Thema düzenine geçişin temelini sağlayacağı reformları gerçekleştirerek, 622-628 yılları arasında Sâsâni imparatorluğuna karşı başarılı askeri faaliyetlerde bulunmuştur. Onları kendi imparatorluklarının içlerine çekilmeye zorlamıştır. Bu süreç içerisinde Sâsâni imparatorluğu yıkılış sürecine girmiştir. Doğu'daki Sâsâni tehdidinin ortadan kaldırılmasının üzerinden çok geçmeden imparatorluk yeni bir tehdit ile karşılamıştır. Karşılaşılan bu tehdit Araplardır. 629 yılında Mûte ile başlayan Bizans-Arap mücadeleleri İmparator Herakleios'un ölümüne kadar bir dizi savaşların yaşanmasına ve imparatorluğun önemli ekonomik ve askeri üslerini kaybetmesine neden olmuştur. Bizans-Arap mücadeleleri süresince de Doğu kiliselerindeki birliği sağlayarak toprak kayıplarına engel olmayı düşünmüş ve Ekthesis'i ilan ettirerek dini alanda bir reform gerçekleştirmiştir.