Arap dili'nde renkler: dilbilimsel bir inceleme

Abstract

Fiziksel bir olgu ve kültürel bir öge oluşunun yanı sıra duygu ve düşüncelerin ifâdesini sağlayan renk sözcüklerinin dil açısından mânâ ve şekil olmak üzere iki yüzü bulunmaktadır. Çoğunlukla temel anlamıyla kullanılan renk sözcükleri Arap dilinde sembolik, yan ve mecaz anlamlarda da kullanılmaktadır. Yine sözdizimsel bir unsur olarak renk kelimeleri fiil yahut fiil veya isim kökenli isim formlarıyla cümlede oldukça çeşitli bir kullanım alanına sahiptir. Bu anlamda yaptığımız araştırmanın amacı söz konusu sözcüklerin çeşitli kaynaklardan tespit edilmesi ve mana ve gramer bakımından tahlilinin yapılmasıdır. Tespit edilen sözcükler mana bakımından değerlendirilirken semantik ve semiyotik alanlarının, gramer bakımından değerlendirilirken ise sarf ve nahiv ilimlerinin ilgili yöntemleri kullanılmıştır. Bu bağlamda, bu çalışma şu şekilde düzenlenmiştir: Giriş bölümünde dilbilimin ilgili alanları tanıtılmakta; daha sonra birinci bölümde tespit edilen renk kelimeleri ana renkler, ara renkler ve dolaylı olarak renklerle ilgili kelimeler olarak sınıflandırılarak anlam bakımından incelenmektedir. İkinci bölümde ise söz konusu kelimeler kelime ve cümle bilgisi bağlamında değerlendirilmektedir. Çalışmada renk sözcükleri üzerinde kültür, siyaset, coğrafya, din gibi çeşitli unsurların etkisi de dikkate alınmıştır. Araştırma, Arap kültüründe renk kelimelerinin oldukça çeşitli olduğunu; ana ve ara renk ayrımının modern görüş ile uyuşmadığını ve ana renk kelimelerinin temel ve mecaz anlamda kullanımlarının ara renklere kıyasla oldukça fazla olduğunu ortaya çıkarmıştır. Yine renk kelimelerinin fiil formu ya da isim ve fiil köklü ad formlarının bulunduğu, cümle içerisinde ise gerek müfret gerek isim ve sıfat tamlamalarının parçaları gerekse cümlenin asıl ve asıl olmayan unsurları olarak yer alabildiği belirlenmiştir. Ayrıca bu sözcüklerin cümle içerisindeki kullanımlarına ilişkin birtakım sınırların olduğu görülmüştür.