Antik Mezopotamya dinlerinde ay kültü

Abstract

Mezopotamya gerek coğrafi gerekse dini yapı itibariyle birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Sümer, Akad, Asur ve Babil toplumları bu coğrafyadaki medeniyetler arasında yer almaktadır. Bu medeniyetler Sümerler'de şehir devleti şeklinde yönetilirken Akadlar ile birlikte merkezi otorite güçlenmeye başlamıştır. Şehirlerin kendilerine has dini yapıları bulunmaktadır. Mezopotamya medeniyetlerinde genel olarak bir yıldız-gezegen kültü hakimdir. Ay da bu yıldız-gezegenlerin en önemlilerinden birisidir. Birçok toplumda kutsal kabul edilen ay, Mezopotamya bölgesinde yaşayan toplumlarda da önemli kutsal fenomenlerden birisi olarak kabul edilmektedir. Hatta ay kültünün monoteist dinlerin ilk formu olduğu da ileri sürülmektedir. Ay kültü antik toplumlarda zamanın ve yaşamın tüm alanlarında karşımıza çıkmaktadır. Örneğin zamanın ve takvimin belirlenmesinde gezegenlerin önemli bir yeri olmakla birlikte ay fenomeninin en belirgin unsur olduğu söylenebilir. Ay tanrısı isimlendirilirken birçok isim kullanılmıştır. Bu isimlendirmelerden en dikkat çekenleri Nanna ve Sin'dir. Nanna, Ay tanrısının güneydeki kült şehri Ur'un baş tanrısıdır. Sin de kuzeydeki Harran şehrinin baş tanrısı olarak bilinmektedir. Bu bölgelerde Nanna ve Sin için edebi eserler yazılmış, müzikler yapılmış, mitolojiler türetilmiş ve dini içerikli ritüeller meydana getirilmiştir. Antik Mezopotamya halkı doğum, ölüm, sıcak, soğuk ve benzeri her şeyi özellikle Ur ve Harran kentlerinde Ay tanrısına bağlamıştır. Çalışmada Antik Mezopotamya dinlerinde hayatın her alanına sirayet etmiş olan ay kültünün mahiyeti ve işlevi ele alınmış olup bu konunun Dinler Tarihi açısından analizleri yapılmıştır.