Toronto Üniversitesi kütüphanesinde kayıtlı '1256 tarihlerinde şuaradan' başlıklı hiciv mecmuası (inceleme-metin)

Abstract

Osmanlı edebiyatının kırkambarı olarak nitelenen mecmualar edebiyat çevreleri için hazine niteliğinde kaynaklardır. Bu kaynakların zenginlik ve çeşitliliği sonucu tasnif çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda ortaya çıkan bir mecmua sınıfı da hiciv mecmuaları olmuştur. Bu çalışmada Toronto Üniversitesi kütüphanesinde kayıtlı "1256 tarihlerinde" başlıklı bir hiciv mecmuasının incelemesi yapılmış ve ardından mecmuanın transkripsiyonlu metni sunulmuştur. Başlangıçta mecmualardan bahsedilmiş, hiciv ve hiciv terminolojisine dair bilgiler verilmiştir. Mecmua, mensur ve manzum parçaların yer aldığı 64 sayfadan ibarettir. Bir mizahî takvim, dibâce ve 17, 18 ve 19. yüzyıl divan edebiyatının hiciv şairlerinin şiirlerinden oluşmaktadır. Mecmuanın mürettibi bilinmemekte, tertip tarihinin ise 19. yüzyıl ortaları olduğu düşünülmektedir. İki bölümden oluşan bu çalışmanın birinci bölümünde mecmuanın genel özellikleri verilmiş olup içerik ve şekil incelemesi yapılmıştır. Burada şairlerin ve şiirlerin ortak nitelikleri, hiciv ve hiciv dilinin kullanımı, nazım şekilleri, şiir vezinleri ve mecmuayla ilgili problemlere yer verilmiştir. İkinci bölümde ise metnin tesisiyle ilgili gerekli açıklamalar yapıldıktan sonra transkripsiyonlu metin verilmiştir. Metnin anlamlandırılmasını kolaylaştırmak adına bir de sözlük eklenmiştir.