Açık yeşil alan tasarımında mevsimsel gölge etkisinin irdelenmesi: Çayırlı Mustafa Karabulut parkı örneği

Abstract

Sıcak iklimlerde yapılan dış mekân tasarımlarında, gölge alanların oluşturulması insan konforu açısından büyük öneme sahiptir. Bu çalışma, Antalya kenti Konyaaltı ilçesinde bulunan Çayırlı Mustafa Karabulut Parkı'nda yürütülmüştür. Çalışma alanı analiz edilerek, bitkisel ve yapısal tüm gölge elemanlarının mevcut durumu tespit edilmiş, bu veriler bilgisayar ortamına aktarılarak Autodesk Ecotect Analiz programı ile mevcut gölge etkileri saptanmıştır. Çalışma alanının nihai durumu da bilgisayar ortamında modellenmiştir. Bu şekilde ağaçların ulaşacakları maksimum boyutlar göz önüne alınarak "gelecekteki durum" analizleri yapılmıştır. Alanın "mevcut durumu" ve "gelecekteki durumu" arasındaki değişimi en iyi şekilde yorumlayabilmek için ArcGIS yazılımı kullanılarak değişim analizleri yapılmıştır. Bu yaklaşımla, gölge oranlarında meydana gelen artış ve azalışlar bölgesel olarak tespit edilmiştir. Analizler sonucunda, alanda yeterli sayıda bitki olduğu fakat yaşları, türleri ve tasarımsal hatalar sebebiyle yeterli gölge sağlamadıkları saptanmıştır. Bu durum parkın kullanımını olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle yaz aylarında alanın akşam saatlerine kadar neredeyse hiç kullanılamadığı gözlemlenmiştir. Parkın kullanıcılarına, hem tercihlerini belirlemek hem de güneşlenme durumunun ziyaret saatlerine etkisini saptamak amacıyla 400 anket, dört mevsime eşit dağılım gösterecek şekilde uygulanmıştır. Anket sonuçları doğrultusunda mevsimine göre, parkın en sık kullanılan saatlerinin analizleri yapılmıştır. Araştırma sonucunda; insan konforu için gereken gölge etkisi bakımından parkın yetersiz kaldığı belirlenmiştir. Gölge durumunun ziyaretçilerin kullanım saatlerini etkilediği tespit edilmiştir. Yapılan analizler ve literatür bilgileri karşılaştırılarak çalışma alanı için bitkisel ve yapısal öneriler geliştirilmiştir. Aynı zamanda, Autodesk Ecotect Analiz 2011 yazılımının Peyzaj Mimarlığı çalışmaları açısından kullanılabilirliği irdelenmiş ve daha az yüzey alanı içeren çalışmalar için uygun bir yazılım olduğu sonucuna ulaşılmıştır.