Phaselis kentinin baş tanrıçası Athena Polias ve doğu Akdeniz’deki etkileşimi

Abstract

Athena en eski dönemlerden itibaren özellikle Ege Adaları'nda ve Hellas'ta kentlerin, kurumların ve mitolojik kahramanların koruyucusu olarak tapınım görmüş ve bu fonksiyonunu farklı şekillerde göstermiştir. Özellikle Arkaik ve Klasik dönemlerde Zeus ve Apollon ile beraber siyasal anlamda en önemli tanrılar arasında yer almıştı. Polias ise Athena'nın bu yönünü en yaygın olarak yansıtan epithetonuydu. Büyük Kolonizasyon hareketleriyle birlikte Akdeniz'deki birçok kente de yine Athena Polias kültü olarak taşınır. Söylencelere göre Phaselis kenti M.Ö. 691/690 yılında Lindos'lu Lakios önderliğindeki bir grup tarafından kolonize edilmesi üzerine Athena kültü kente yerleştirilmiştir. Zira Tanrıça Athena'nın hem filolojik ve epigrafik hem de nümismatik verilerle kentin kuruluşundan Geç Roma İmparatorluk Dönemi'ne kadar Phaselis'in baş tanrıçası olduğu açık bir şekilde tespit edilebilmektedir ve ona ait tapınak kentin akropolisinde yer alıyordu. Söz konusu tapınağın içerisinde ise Büyük İskender'in kente geldiği sırada tanrıçaya adadığı Troia kahramanı Akhilleus'un kargısı bir adak hediyesi olarak bulunmaktaydı. Bu çalışmada tanrıçanın kent pantheonu içerisindeki konumu değerlendirilerek, tapınağının lokalizasyonu hakkında bazı öneriler sunulmuştur. Bunun yanında tanrıçanın Phaselis'in hemen yanındaki Lykia bölgesindeki yerel karşılıkları ve özellikle Arkaik ve Klasik dönemler boyuca Doğu Akdeniz sahil kentlerindeki yayılımı ve gelişimi değerlendirilmeye çalışılmıştır.