Beydağları sahil milli parkı’nın rekreasyonel değeri’nin belirlenmesi : Seyahat maliyeti ve koşullu değerleme yönetimi örneği

Abstract

Ekosistemler insanlara ekonomik üretim için gerekli olan hammaddeleri sağlar. Başta kereste ürünleri olmak üzere bu kaynakların çoğu piyasa aracılığıyla fiyatlandırılabilmektedir. Bundan başka ekosistemler rekreasyonel ve pasif kullanım değerlerine sahiptir. Bu değerler doğrudan gözlemlenemez ve piyasada fiyatlandırılamaz. Rekreasyonel değer ile ekosistemlerin kullanım değeri kastedilmektedir. Yani bir doğal alana yapılan ziyaretten alınan haz ve elde edilen fayda söz konusudur. Pasif kullanım değeri veya kullanım dışı değerler ise ekosistemlerin karbon depolama, erozyon önleme, biyoçeşitlilik gibi değerleridir. Bu değerler aslında daha çok ekosistem hizmetleri olarak nitelendirilmektedir. Ekosistemlerin sağladığı kullanım ve kullanım dışı değerlerin ekonomik bir anlam kazanabilmesi için piyasa dışı yöntemlere gereksinim vardır. Bir ekosisteme ekonomik açıdan değer biçmek tartışmalı bir konu olsa da, ekonomik teoriye göre değeri olmayan bir şeyin fiyatı da "0" olmaktadır. Ayrıca ekosistemler ve doğal kaynaklar, ortak kaynak özelliğinde olan kamu mallarıdır. Ekonomik anlamda fiyatı "0" olan bir mal da aşırı tüketimle karşı karşıya kalmaktadır. Bu çalışmada Beydağları Sahil Milli Parkı'nın toplam ekonomik değeri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla kullanılan iki piyasa dışı yöntem olan Seyahat Maliyeti ve Koşullu Değerleme yöntemleriyle parkın kullanım ve kullanım dışı değerleri hesaplanmıştır. Araştırma sonucuna göre ziyaret başına bir kişi için elde edilen tüketici rantı 642,92 TL olarak hesaplanmıştır. Parkın yıllık 750.000 kişiyi ağırladığı ve bir kişinin yıllık ortalama 2,9 ziyaret yaptığı göz önüne alındığında parkın yıllık rekreasyonel amaçlı kullanımının ekonomik değeri 1.398.351.000 TL olmaktadır. Koşullu Değerleme Yöntemi'yle parkın kullanım dışı değeri belirlenmeye çalışılmıştır. Buna göre kişi başı ödeme istekliliği 84,69 TL ve yıllık kullanım dışı değer ise 188.228.775 TL olarak bulunmuştur. Yıllık toplam ekonomik değer ise kullanım ve kullanım dışı değerlerin toplamına eşittir. Buna göre parkın yıllık toplam ekonomik değeri 1.586.579.775 TL olarak hesaplanmaktadır.