Aşık Şevki Halıcı’dan derlenen halk hikayelerinde eğitsel unsurlar

Abstract

Bu araştırmanın amacı Âşık Şevki Halıcı'dan derlenen halk hikâyelerinde bulunan eğitsel unsurlardan yola çıkarak Âşık Şevki Halıcı'nın çizdiği ideal insan modelini tarif etmektir. Bu amaç doğrultusunda Âşık Şevki Halıcı'dan derlenen halk hikâyeleri eğitsel boyutta ele alınmıştır. Çalışmada öncelikle âşıklık geleneği, halk hikâyeciliği, eğitim ve eğitsel unsur kavramları, Âşık Şevki Halıcı'nın hayatı, sanatı ve eğitime bakışı ele alınmıştır. Yorumlayıcı paradigmaya dayanan çalışmada veri toplama tekniği olarak doküman incelemesinden yararlanılmıştır. Çalışma kuramsal nitelik taşımaktadır ve veriler içerik analizi tekniği ile çözümlenmiştir. Bu amaçla öncelikle Âşık Şevki Halıcı'nın anlattığı 15 halk hikâyesi özetlenmiş ve çalışma kapsamında tespit edilen 79 eğitsel unsur fişlenmiştir. Kodlar haline getirilen eğitsel unsurların birbiriyle ilişkisi incelenmiş ve unsurlar beş ana kategori altında sınıflandırılıp metinlerden örneklerle somutlaştırılmıştır. Bu kategoriler şunlardır: Dinî ve Tasavvufi Eğitsel Unsurlar, Toplumsal ve Kültürel Eğitsel Unsurlar, Ahlaki Eğitsel Unsurlar, Millî Eğitsel Unsurlar ve Bilimsel Eğitsel Unsurlar. Tasnif edilen eğitsel unsurların hikâyelere dağılımını ve frekanslarını gösteren tablolar oluşturulmuştur. Oluşturulan bu kategorilerin tümü "Âşık Şevki Halıcı'dan Derlenen Halk Hikâyelerinde Eğitsel Unsurlar" teması altında birleştirilmiştir. Daha çok dinî ve tasavvufi unsurlara değinen Halıcı'nın, toplumca kabul gören gelenek ve görenekleri, güzel ahlak sahiplerinin özelliklerini, millî birlik ve beraberliği sağlayan başlıca temaları ve bilimsel içerikli bazı unsurları da vurguladığı bulgularına ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular ışığında yapılan değerlendirmede, Âşık Şevki Halıcı'nın eğitim sürecine olası katkılarına ve anlattığı hikâyelerin eğitici gücüne değinilmiştir. Âşık Şevki Halıcı örnekleminde tarif edilen ideal insan modelinin çok yönlü olduğu ve hikâyelerin tamamına yakınının olumlu iletiler içerdiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu nedenle Halıcı'nın anlattığı hikâyelerden ve şiirlerinden alınan kesitlerin Türk Dili ve Edebiyatı derslerinin içeriğine dâhil edilmesinin faydalı olacağı öngörülmüştür. Eğitimin; bireylerin dinî, ahlaki, toplumsal, kültürel, millî ve bilimsel boyutlarda gelişimini destekleyen bütünleyici bir süreç olması gerektiği yönünde önerilerde bulunulmuştur.