Türkçe öğretim programının ve Türkçe ders kitabının dilbilim açısından incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı'nda yer alan kazanımları ve 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı'nda bulunan etkinlikleri dilbilimsel kavramlar bağlamında gruplandırıp incelemektir. Bu bağlamda, 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı 6. sınıf kazanımlarının oluşturulmasında dilbilimin verilerinden ne ölçüde faydalanıldığı, faydalanılmışsa bunun 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı etkinliklerine kavramsal olarak yansıyıp yansımadığı araştırılmaktadır. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışmasının kullanıldığı bu araştırmanın evrenini, Türkçe öğretim programları ve Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Araştırma evrenin tamamına ulaşmak mümkün olmadığı için olasılık dışı (amaçlı) örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi kullanılarak 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı ve 2018 yılında MEB Yayınları tarafından basılan Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı araştırmanın örneklemi olarak seçilmiştir. Çalışmanın verileri, nitel veri toplama yöntemlerinden doküman incelemesi tekniği ile toplanmıştır. Bu bağlamda ilk olarak araştırma için seçilen 2018 Türkçe Dersi Öğretim Programı ve 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı temin edilmiştir. Dilbilimsel kavramlar bağlamında sınıflandırılan ve tablolar halinde sunulan kazanımların Türkçe ders kitabı etkinliklerine kuram ve uygulama boyutunda aktarımı ve işlenişi incelenmiş, aktarımın yapıldığı etkinlikler gruplandırılarak tablolar halinde sunulmuştur. Çalışmada elde edilen verilerin analizi sırasında nitel araştırmalarda sıkça kullanılan betimsel analiz ve içerik analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Türkçe Öğretim Programı ile Türkçe Ders Kitabı'nın büyük ölçüde uyumlu olduğu, programda yer alan kazanımlardaki dilbilimsel kavramların etkinliklere uyumlu bir şekilde yansıtıldığı tespit edilmiştir. Programda ve ders kitabında en çok kazanımın metindilbilime ait olduğu en az kazanımın ise sesbilim ve sözdizim alanında olduğu görülmüştür.