Gıda perakende sektöründe yoğunlaşmanın gıda sanayi firmalarına (Kobilere) etkileri: Yeni kurumsal iktisat yaklaşımı

Abstract

Bu çalışmada, gıda perakende sektöründe yoğunlaşmanın gıda sanayi firmalarına (KOBİ'lere) etkileri, yeni kurumsal iktisat (YKİ) yaklaşımı çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde, yeni kurumsal iktisat konularından, işlem maliyetleri, sözleşme teorisi, mülkiyet hakları ve asil-vekil teorisinden bahsedilmiştir. İkinci bölümde, Türkiye'de gıda perakende sektöründe yeniden yapılanma süreci ve sektörle ilgili yasal düzenleme tartışmalarına ve Dünya'da gıda perakende sektörünün güncel yapısına yer verilmiştir. Son bölümde ise, gıda perakende sektöründe yoğunlaşma etkilerini görebilmek açısından, Antalya, Afyon ve Mersin illerinde zincir marketlere ürün satışı yapan bazı gıda sanayi firmaları ile yapılan anket çalışmasından elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Aynı zamanda perakendeci-sanayici ilişkisi YKİ açısından (işlem maliyetleri ve sözleşme) tartışılmıştır. Son olarak, gıda perakende sektöründe büyük market zincirlerinin yoğunlaşma oranının artmasının ve yüksek işlem maliyetleri nedeniyle artan dikey entegrasyonun, KOBİ'leri ve tedarikçileri olumsuz etkileyeceği sonucu ortaya çıkmıştır.