Kısıntılı sulamanın farklı kavun (Cucumis melo L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerine etkisi

Abstract

Bu araştırmada üç farklı kavun (Westeros, Burak ve Ünlü) çeşidinin; su ihtiyacının tam ve kısıntılı karşılandığı koşullarda verim ve kalite parametreleri açısından performanslarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma Antalya-Alanya karayolu üzerinde, Antalya ilinin 20 km doğusunda bulunan Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM) Aksu yerleşkesinde 2018 ve 2019 yılları arasında iki yıl süre ile tarla koşullarında yürütülmüştür. Bitki materyali olarak Westeros, Burak ve Ünlü olmak üzere üç farklı kavun çeşidi kullanılmıştır. Araştırma dört farklı sulama seviyesine (%100, %80, %60 ve %40) göre sulamalar planlanmıştır. %100 sulama seviyesinde (I100), elverişli su tutma kapasitesinin %30-40'ı tüketildiğinde, eksilen suyu tarla kapasitesine tamamlanacak şekilde sulama yapılmıştır. Su kısıntısı uygulanan konulara, %100 konusuna (I100) uygulanan su miktarının %80 (I80), %60 (I60) ve %40'ı (I40) kadar su uygulanmıştır. Toprak su içeriği gravimetrik yöntemle takip edilmiştir. Sulama yöntemi olarak damla sulama yöntemi kullanılmıştır. Araştırma; 4 sulama seviyesi ve üç kavun çeşidi olmak üzere 4x3 faktörün kombinasyonu ile 12 konudan oluşmuştur. Her konu üç yinelemeli olarak tesadüf bloklarında faktöriyel deneme desenine göre arazide uygulanmıştır. Araştırmanın ilk yılında (2018) uygulanan sulama suyu miktarı kavun çeşitlerine ve sulama seviyesine bağlı olarak 75.1 ile 144.9 mm arasında değişim göstermiştir. Araştırmanın ikinci yılında (2019) uygulanan sulama suyu miktarları 91.3 mm ile 204.5 mm arasında olmuştur. Araştırmada elde edilen bitki su tüketimi (ET) değerleri 301 mm ile 214 mm arasında değişim göstermiştir. Ortalama meyve ağırlığı değişimi 3251 g ile 4466 g arasında olmuştur. 2018 yılında yapılan ölçümlerde çeşitlere ait yaprak su potansiyeli (YSP) değerleri -0.3 ile -1.6 bar arasında değişmiştir. 2019 yılında yapılan ölçümlerde çeşitlere ait YSP değerlerinin -0.3 ile -1.3 bar arasında değiştiği belirlenmiştir. Araştırmada ölçülen stoma iletkenliği değerleri 189 mmol m-2s-1 ile 681 mmol m-2s-1 arasında değişim göstermiştir. Çeşitlere ait en yüksek verim değerleri %100 sulama seviyelerinde gerçekleşmiştir. Westeros çeşidinde belirlenen en yüksek verim 4511 kg da-1, Ünlü çeşidinde 4175 kg da-1 ve Burak çeşidinde 3980 kg da-1 olmuştur. Meyvede en yüksek briks oranı 8.9 olarak belirlenirken en düşük biriks oranı 5.2 olarak tespit edilmiştir. Sulama seviyelerine ile briks ortalamaları karşılaştırıldığında en düşük briks oranı %100 sulama seviyesinde olmuştur. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre Antalya yöresinde açıkta yetiştirilen ve damla sulama sistemi ile sulanan Kırkağaç tipi kavunda kısıntı uygulanmayan koşullarda mevsimlik sulama suyu miktarı 145 ile 205 mm arasında değişmektedir. Antalya koşullarında kavunda uygulanması gereken ideal sulama suyu miktarında, %20 su kısıntısı uygulandığı koşullarda, I80 konusunda, verimde önemli bir azalma olmamıştır. Aksine su kısıntısı oranı arttırıldığında I60 ve I40 konularında, briks değerlerinde ve sulama suyu kullanım etkinliği değerlerinde I100 konusuna kıyasla istatistiki olarak önemli bir artış meydana gelmiştir. Ancak %40 ve %60 oranlarında su kısıntısı uygulandığı koşullarda verimde önemli miktarda azalma meydana gelebilmektedir. Bu nedenle Antalya koşullarında kavun yetiştiriciliğinde su kaynaklarının sınırlı olduğu koşullarda, uygulanması gereken ideal sulama suyu miktarında %20 oranında kısıntı uygulanması önerilebilir.