Erkek çocuklarının feminen kız çocuklarının maskülen davranışlarına karşı anne-baba yaklaşım stratejileri

Abstract

Toplumsal cinsiyet kavramı; tutum ve davranış biçimlerinin, başkalarının bireyden beklentilerinin ve bireyin kendisi ile ilgili sahip olduğu duygu ve düşüncelerin oluşumundan bunların yönlendirilmesine kadar oldukça geniş bir alanda önemli bir rol üstlenmektedir. Tüm toplumlarda var olan bu kavram birçok çalışmanın konusu olmuştur. Toplumsal cinsiyetin çok erken yaşlarda kendisini gösterdiği bilinmekte ve ilerleyen dönemlerde edinilen ilk izlenimler kalıp yargılar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bireyin yaşamının temelini oluşturan ve tutum, davranış ve değer kazandırılmaya en uygun dönem olan erken çocukluk döneminde toplumsal cinsiyet olgusunun irdelenmesi oldukça önemlidir. Kadınların ikincil pozisyonda konumlandırıldığı; kız/erkek çocukların ayrımcı ve baskıcı uygulamalara maruz kaldığı; medya ve popüler kültürün çocukların yaşamlarına, tercihlerine, sorumluluklarına ve hatta kişilik özelliklerine yön verdiği; toplumsal cinsiyet rollerinin sürekli olarak üretilip yeniden bize sunulduğu dünyamızda çocukların ve ebeveynlerin toplumsal cinsiyete yönelik algılarının sorgulanması ve var olan durumun betimlenmesi son derece önemli olacaktır. Bu çalışmanın temel amacı; erken çocukluk dönemindeki erkek çocuklarının feminen, kız çocuklarının maskülen davranışlarına karşı anne-baba yaklaşım stratejilerini belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul ilinde yaşayan, 60-72 aylık çocuğa sahip anne babalar oluşturmaktadır. Katılımcılar 8 anne ve 8 baba olmak üzere toplamda 16 bireyden oluşmaktadır. Annelerin ikisi ilköğretim, ikisi ortaöğretim, ikisi lisans ve diğer ikisi de lisansüstü eğitim düzeyine sahiptir. Her eğitim düzeyinden iki anneden biri kız diğeri erkek çocuğa sahiptir. Aynı şekilde babalar da ilköğretim, ortaöğretim, lisans ve lisansüstü düzeylerden ikişer kişi olacak şekilde seçilmiştir. Her eğitim düzeyinden iki babadan biri kız ve diğeri erkek çocuğa sahiptir. Ebeveynlere ve onların algıları üzerine odaklanılması bu çalışmanın nitel araştırma yöntemlerinden temel nitel araştırma ile desenlenmesini olanaklı kılmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden temel nitel araştırma ile desenlenen bu çalışmada farklı bireylerin deneyimlerinden durumu en iyi şekilde betimleyebilecek olan verileri toplamak ve çalışma grubunun algılarını derinlemesine betimleyebilmek amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmış olup veriler anne baba çocuk demografik bilgi formu ve açık uçlu soruların yer aldığı anne baba görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre; meslek, oyuncak, oyun, kıyafet ve renk tercihlerinde çocukların ve ebeveynlerin toplumsal kalıp yargılara sahip oldukları, özellikle kıyafet tercihlerinde, kız çocuklarının popüler kültür öğelerinden etkilendikleri sonucuna ulaşılmıştır. Sorumluluklar temasına ilişkin bulgular incelendiğinde; ev içi sorumlulukları daha çok kadınların üstlendiği tespit edilmiştir. Kişilik özellikleri temasına ilişkin bulgular karşıt kalıp yargısal durumlar açısından incelendiğinde; çocukların karşı cinsiyete atfedilen özelliklere sahip olması durumunda bazı ebeveyn görüşlerinin toplumsal cinsiyet kalıp yargıları ile örtüştüğü ve bu ebeveynlerin kalıp yargılar doğrultusunda görüş bildirdiği sonucuna ulaşılmıştır.