Abstract:
Bu çalışmanın amacı okulöncesi dönem çocuklarının figüratif bir dil türü olan deyimleri anlama başarılarını incelemektir. Tarama modelinde yürütülen araştırmanın katılımcıları 3 ayrı okulöncesi eğitim kurumunda öğrenim gören 60-72 aylık 108 çocuktan oluşmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Deyimleri Anlama Ölçeği çocuk kitaplarında geçen deyimlerden oluşan maddeleri içermektedir. Maddelerde yer alan deyimler saydamlık ve tanınırlık açısından derecelendirilmiş ve 18 deyim, içinde geçtiği bağlamlarla ölçeğe aktarılmıştır. Katılımcılara bir bağlam içinde verilen deyimlerin anlamları sorularak verdikleri yanıtlar yazılı olarak alınmıştır. Çocukların verdiği yanıtlara yönelik çözümlemeler iki uzman tarafından değerlendirilmiş ve istatistik programına aktarılmıştır. Araştırma sorularına bağlı olarak betimsel istatistik hesaplaması yapılmış, ayrıca Mann Whitney U teknikleri uygulanmıştır. Yapılan istatistiksel çözümlemeler sonucunda katılımcıların çok az bir bölümünün deyimleri anlayabildiği belirlenmiştir. Katılımcıların opak deyimleri, yarı saydam ve saydam deyimlere göre daha güç anlamlandırdığı ayrıca tanınırlık düzeyi yüksek olan deyimleri orta ve düşük olanlardan daha iyi anlamlandırdığı görülmüştür. Tanınırlık düzeyi düşük olan deyimler orta olan deyimlere göre daha iyi anlamlandırılmıştır. Öte yandan 66-72 aylık katılımcıların saydam deyimleri anlama düzeylerinin 60-65 aylık katılımcılardan daha yüksek olduğu bulgulanmıştır. Katılımcıların deyimleri anlama başarıları cinsiyetlerine ve eğitim alma sürelerine göre anlamlı farklılık göstermemesine karşın okul türüne göre farklılıklar gösterdiği bulgulanmıştır. Araştırmanın veri tabanından elde edilen bulgular doğrultusunda deyimlerin eğitimi-öğretimi sürecine dönük öneriler sunulmuştur.
