Ortaokul öğrencilerinin sözlü ve yazılı anlatım becerileri arasındaki ifade farklılıklarına toplumdilbilimsel bir bakış

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin sözlü ve yazılı anlatımlarında bir dil değişkesi olarak kullandıkları ağız özelliklerini tespit etmek ve çıkan sonuçları toplumdilbilimsel değişkenler doğrultusunda incelemektir. Bu araştırma nitel araştırma yöntemlerinden açıklayıcı durum çalışması ile yürütülmüştür. Araştırma için veri toplanırken doküman incelemesi ve yapılandırılmamış görüşmeden yararlanılmıştır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden betimsel analiz ve içerik analizi ile yürütülmüştür. Çalışma 182 ortaokul öğrencisi ile yürütülmüştür. Çalışma grubu oluşturulurken amaçlı örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örneklemesinden yararlanılmıştır. Öğrencilere sözlü ve yazılı anlatım çalışmaları yaptırılmış ardından bu çalışmalarda yer alan ağız özellikleri tespit edilmiştir. Tespit edilen ağız özellikleri bulgular kısmında cinsiyet, sosyokültürel özellikler ve sınıf seviyeleri gibi toplumdilbilim değişkenleri doğrultusunda incelenmiştir. Sonrasında ise tespit edilen ağız özellikleri ses ve şekil bilgisi olarak iki grupta incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda tespit edilen ağız özelliklerine ilişkin bilgilere yer verilmiş ve araştırma problemine uygun çözüm önerileri sunulmaya çalışılmıştır. Bu araştırmanın ülkemizde gelişmekte olan toplumdilbilim alanına, yapılacak olan ağız araştırmalarına ve Türkçe öğretmenlerine fayda sağlayacağı düşünülmektedir.