Deneysel serebral iskemi modeline bağlı öğrenme ve hafıza değişikliklerine transkraniyal doğru akım stimülasyonunun etkilerinin araştırılması

Abstract

Amaç: Çalışmamızda fokal serebral iskemi oluşturulan sıçanlarda Transkranial Doğru Akım Stimülasyon (tDAS) uygulamasının öğrenme ve hafıza üzerine etkilerinin ve moleküler mekanizmalarının araştırılması hedeflenmiştir. Yöntem: Her grupta 20 sıçan olmak üzere 100 adet 290-310 gr ağırlığında erkek Wistar sıçanlar Sham, tDAS, İskemi/Reperfüzyon (İR), İR+tDAS ve İR+E-tDAS grubu olmak üzere beş gruba ayrılmıştır. Öğrenme ve hafızayı değerlendirmek için yeni obje tanıma, obje lokalizasyon ve Y-maze testleri, lokomotor aktiviteyi değerlendirmek için ise açık alan testi kullanılmıştır. Hipokampus dokularında glutamat ve glutamin düzeyleri, AMPA, NMDA, VGLUT-1, EAAT-1, EAAT-2 ve EAAT-3 mRNA ekspresyonları değerlendirilmiştir. İskemik alanlar TTC boyaması ile analiz edilmiştir. Bulgular: Motor davranış indeksi iskeminin 1. gününde İR yapılan tüm gruplarda anlamlı derecede artmış, ancak 7. günde İR+tDAS ve İR+E-tDAS gruplarında İR grubuna göre anlamlı olarak azalmıştır. Lokomotor aktivite, öğrenme ve hafıza testi verilerinde İR grubunda anlamlı düşüş görülürken, İR+tDAS ve İR+E-tDAS gruplarında ise İR'ye göre artış görülmüştür. Glutamat ve glutamin düzeyleri, AMPA ve NMDA reseptör ekspresyonları ile VGLUT1 ve EAAT1 mRNA ekspresyonları İR grubunda anlamlı derecede yüksek, İR+tDAS ve İR+E-tDAS gruplarında ise İR grubuna göre anlamlı derecede düşük olduğu saptanmıştır. Sham grubuna göre İR grubunda EAAT2 mRNA ekspresyonu anlamlı olarak azalırken, EAAT3 mRNA ekspresyonu değişmemiştir. İR+tDAS ve İR+E-tDAS gruplarında EAAT2 ve EAAT3 ekpresyonları İR grubuna kıyasla anlamlı derecede yüksektir. İR grubuna kıyasla İR+tDAS ve İR+E-tDAS gruplarında iskemik alanlar anlamlı derecede azalmıştır. Sonuç: Çalışmamızda İR sonrası tDAS uygulamasının, öğrenme ve hafızanın bozukluklarını iyileştirdiği ve tDAS'ın bu etkilerini glutamat seviyesini düzenleyen taşıyıcıların aracılığıyla gerçekleştirdiği göstermiştir.