Hipoglisemik güven ölçeğinin Türkçeye uyarlanması, geçerlik ve güvenilirliği: metadolojik ve karma yöntem araştırması

Abstract

Amaç: Hipoglisemik Güven Ölçeği'nin (HİGÖ) Türkçe'de geçerlik ve güvenirliğini test etmek ve nitel olarak uygulanabilirliğini analiz etmek amaçlanmıştır. Yöntem: Araştırma, metodolojik ve bir karma yöntem araştırmasının birleşmesidir. İç içe geçmiş karma yöntemin alt boyutu olan ölçek uyarlama ve doğrulama türünde bir araştırmadır. Çalışmanın nicel örneklemini, Akdeniz Üniversitesi Hastanesi, Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Polikliniği'ne başvuran 301 diyabet hastası oluşturmuştur. Nitel veriler için nicel örneklem içerisinde yer alan 12 gönüllü katılımcı ile görüşmeler yapılmıştır. Çalışmanın nitel ve nicel verileri 2019 yılı Ekim ve 2020 yılı Nisan ayları arasında toplanmıştır. Geçerlik analizlerinde; dil geçerliği, kapsam geçerliği, ölçüte bağımlı geçerliği, yapı geçerliği ve nitel geçerlik yöntemleri kullanılmıştır. Güvenirlik analizlerinde; test tekrar test, iç tutarlık analizleri, değişmezlik yöntemi, madde analizleri, iki yarı güvenirliği ile değerlendirilmiştir. Nitel veriler, tematik analiz ve betimsel analiz ile incelenmiştir. Bulgular: Çalışmada HİGÖ'nün Cronbach's Alpha 0.88 şeklinde bulunarak yüksek derecede güvenilir ölçek olduğu saptanmıştır. Scree plot grafiği neticesinde ölçek orijinal versiyonunda olduğu gibi tek boyutludur. Ayrıca, Tip 1 ve Tip 2 diyabet hastalarından elde edilen nitel bulgular ile ölçeğin madde amaçları arasında güçlü bir uyum olduğu anlaşılmıştır. Hipoglisemik güven ile ilişkili faktörler incelendiğinde; cinsiyet, çocuk sahibi olma, beden kitle indeksi, eğitim durumu, çalışma durumu, alkol kullanımı, diyabet tipi, hastaneye yatma durumu, diyabet kontrol sıklığı, hipoglisemiyle ilgili eğitim alma durumuna göre HİGÖ puanlarının farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Tip 1 ve Tip 2 diyabetli bireylerin HİGÖ'den aldığı puan ortalaması 2.76±0.65 (1.05-4) olarak belirlenmiştir. Sonuç: HİGÖ'nün Tip 1 ve Tip 2 diyabet tanılı hastalar için geçerliliği ve güvenirliliği oldukça yüksek bir ölçme aracı olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, ölçeğin nitel boyutta pratik, anlaşılır ve uygulanabilir olduğu anlaşılmıştır.