Orta gelir tuzağından çıkışta maliye politikasının rolü: Türkiye örneği

Abstract

Küreselleşme ile ortaya çıkan liberal politikalar ülkelerin ekonomik yapısında farklılıklar oluşturmuştur ve dış ticaretin yaygınlaşması, ticarette katma değerli ürünlerin ihracatının artması ülkelerin uyguladıkları kamu politikalarında da değişiklikler meydana getirmiştir. Üretimde yüksek teknoloji, Ar-Ge faaliyetleri, nitelikli istihdam gibi faktörleri gelişmemiş ülkelerin, katma değerli ürün üretememesi ve kamu politikalarını üretime yeterli düzeyde entegre edememesi büyümede durağanlaşmanın olmasına neden olarak ülkelerin orta gelir tuzağına yakalanma ihtimallerini artmıştır. Ülkelerin orta gelir tuzağına yakalanmasına etki eden faktörler benzer olmasına rağmen orta gelir tuzağından çıkış için uygulanması gereken politika ve stratejiler ülkelerin mali ve siyasi yapısına göre farklılık göstermektedir. Bu bilgiler ışığında çalışmada orta gelir tuzağının tanımı ve tespitine yönelik yaklaşımlar incelenmiştir. Türkiye ekonomisinin 1980 yılı öncesi ve sonrası dönemleri itibariyle makroekonomik, sektörel verileri incelenerek ülkemizin orta gelir tuzağında olduğu tespit edilmiştir. Türkiye ekonomisinin tuzağa yakalanmasına etki eden faktörlerin yüksek teknoloji düzeyiyle üretim, beşeri sermaye, dış ticarette rekabetçi yapı, Ar-Ge faaliyetlerinin yeterli düzeyde olmaması tespitinde bulunulmuş ve ilgili faktörlerin kalkınma planları kapsamında değerlendirilmesi yapılmıştır. Yüksek gelir grubundaki ülkelerle Türkiye' nin dış ticaret, teknoloji düzeyi, Ar-Ge faaliyetlerinin karşılaştırılması ve stratejik sektör tespitleri değerlendirilmesi yapılarak orta gelir tuzağından çıkışta yol gösterici olması amaçlanmıştır. Son olarak Türkiye' nin orta gelir tuzağından çıkış kapsamında stratejik politikaların hiyerarşik sınıflandırması yapılmıştır ve tuzaktan çıkış için stratejik sektör tespiti ve ilgili sektörlerde maliye politikası araçlarından teşvik ve harcama politikaları kapsamında kısa ve uzun vadeli politika önerileri ile Türkiye'nin orta gelir tuzağından çıkması mümkün olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.