Beytü'l-Hikme'nin kelam ilminin gelişimine etkisi

Abstract

Beytü'l-Hikme, İslam düşünce tarihine damgasını vuran bir kurumdur. Bu kurum İslam felsefesi ve kelam ilmi başta olmak üzere birçok ilim dalının gelişimine etki etmiştir. Beytü'l-Hikme'nin kelam ilmine etkisi, bu kurumda yapılan çeviri faaliyetleri, te'lif ça-lışmaları ve ilmî münazaralar yoluyla meydana gelmiştir. Etkinin en büyük kısmını tercüme faaliyetleri oluşturmaktadır. Beytü'l-Hikme'de gerçekleştirilen mantık ilmine dair tercümeler, diğer din mensuplarının fikrî saldırılarına karşı söylem oluşturma yönünde ciddi katkıda bu-lunmuştur. Felsefeye dair yapılan çeviriler ise kelam ilminin ele aldığı konuların artmasını sağ-lamış, özellikle de dakîku'l-kelama dair konuların daha sistemli ve detaylı ele alınmasına kat-kıda bulunmuştur. Te'lif çalışmaları da aynı sonucu doğurmuştur. Kelam bilginleri burada ya-pılan tercümeler sayesinde kozmolojik konulara dair daha sistemli görüşler öne sürme imkânı elde etmişlerdir. Onlar, söz konusu hususlarda Yunan filozoflarına karşı reddiyeler içeren eser-ler yazdıkları gibi birbirlerinin görüşlerine karşı da eserler telif etmişlerdir. Ayrıca Beytü'l-Hikme'de Yunan düşüncesine dair eserlerin ve Kitab-ı Mukaddes'in tercüme edilmesi de önemlidir. Bunlar sayesinde diğer din mensuplarına sistemli ve tutarlı reddiyelerin yazılması sağlanmıştır. Beytü'l-Hikme'de yapılan tercümelerin yanında kelam ilmine dair konuların mü-nazaralar yoluyla ele alınması da kelam ilminin gelişim sürecine katkıda bulunmuştur. Litetatür taraması, karşılaştırma ve söylem analizi yönteminin kullanılacağı bu çalışma-nın amacı Beytü'l-Hikme'nin kelam ilimin gelişimine etkisini ortaya koymaktır.