Hodgin dışı lenfomalı hastalarda kemik iliği tutulumunun PCR yöntemi ile gösterilmesi.

Abstract

İmmün globülin gen yeniden yapılanması her normal B lenfositinde farklı konfigrasyonda ortaya çıkması nedeni ile günümüzde B hücre kökenli malinitelerde neoplaziyi göstermekte kullanılmaktadır. İmmün globülin ağır zincir( Ig H) geninin 3. Complementary determining (tamamlayıcı tanımlayıcı) bölgesi (CDR III) nin variabl (V), diversity (D), Joining (J) bölgelerine, V-D ve V-J birleşim (junction) noktalarından random nükleotidlerin girmesi ve/veya aynı zamanda deoksinükleotidlerin çıkması ile yeniden yapılanma ortaya çıkmaktadır. Bu bölgeyi içine alan primerler kullanılarak amplifiye edersek elde edilen ürün değerlendirildiğinde klonalite belirlenebilir. NHL hastalarında kemik iliği incelemesi çok önemlidir. Kemik iliği tutulumu varsa hastalığın evresi IV olarak değerlendirilebilir. Halen kemik iliği tutulumu için en önemli değerlendirme (altın standart) kemik iliği biyopsisi materyalinin histopatolojik incelenmesi gibi görünmektedir. Ancak yaygın tutulum olmayan lenfomalarda ve çok az düzeyde tutulumun olduğu olgularda [Minimal Rezidüel Hastalık (MRD)] bunu biyopsi ile göstermek zor olabilir. Çalışmamızda kemik iliği biyopsisi alınan hastalarda (17.4.2003-10.02.2005 tarihleri arasında 38 olgu, ayrıca 16 sında kemoterapi sonrası değerlendirme sırasında 2. örnek) biyopsiden hemen sonra ikinci bir girişimle kemik iliği aspirasyonu yapılmıştır. Kemik iliği aspirasyon materyalinden DNA elde edilmiş; DNA dan polimeraz zincir reaksiyonu (PCR) ile İmmün Globülin Ağır Zincir Gen Yeniden Yapılanması (İGHGR) gösterilmeye çalışılmıştır. IGHGR nı göstermek için aynı PCR ürününden PAGE ve CE çalışılmıştır. Patolog tarafından biyopsi materyalinde lenfoma infiltrasyonunun olup olmadığı -infiltrasyon var ise WHO sınıflamasına göre sınıflandırılarak- raporlamıştır. Amaç kemik iliği tutulumunu PCR ile de göstermek, histopatoloji ile karşılaştırmak, ek yararını sınamak, özellikle histopatolojinin negatif olduğu olgularda minimal rezidüel hastalığı belirleme konusunda yararlılığını gösterebilmek ve -özellikle tutulum olan olgularda- tedavi sonrası yanıtı değerlendirmektir. Birinci örneklerde patoloji ile moleküler yöntemler arasında istatistiki anlamlı farklılık yok iken; 2. örneklerde patoloji ile moleküler yöntemler arasında istatistiki anlamlı farklılık saptandı. Ayrıca moleküler yöntemler/ yanıt arasında fark ise anlamsızdı (moleküler yöntemler ile klinik gidiş arasında ciddi bir uyum mevcuttu). 2. örneklerde patoloji ile 16 hastanın ancak 1 inde lenfoma tutulumu gösterilmiş iken; PAGE ile 7, CE ile 6 olguda gösterilen monoklonalite dikkat çekicidir. Bu durum MRD nin tesbitinde moleküler yöntemin tartışılmaz üstünlüğünü gözler önüne sermektedir. Yakın prognozun ve hastalığın agresivliğinin tahmininde moleküler teknik önemli ipuçları vermektedir. PCR sonucu hekimin hastalıkla ilgili strateji belirlemesinde yardımcı olacaktır. Her iki aşamada da PAGE/CE arasında anlamlı fark çıkmadı. Sonuçta eldeki olanaklara göre her iki teknik de kullanılabilir. Birinin kullanılması yeterlidir. Ancak işlem sırasında kanserojen maddelerle teması gerektiren PAGE yerine CE kullanılması elbette çalışanların sağlığı açısından daha önerilir bir tekniktir. Sonuçta moleküler saptama tekniklerindeki hızlı gelişmeler bu yöntemi lenfoma tanısında ikinci bir olmazsa olmaz yapma yolundadır. Rutin klinik uygulamaya girmesi kaçınılmazdır.