Özet:
Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis (Cmm) tohumla taşınan gram pozitif bir fitobakteri olup, neden olduğu bakteriyel kanser ve solgunluk hastalığı domatesin (Solanum lycopersicum Mill.) fide, bitki ve pazarlanılabilir meyvesinde zarar oluşturmaktadır. Cmm karantinaya tabii bir patojendir ve tohum sağlık testlerinde sıfır bulaşıklık istenmektedir. Cmm'ye karşı tohuma uygulabilen ruhsatlı bir kimyasal bulunmamaktadır. Son yıllarda Cmm ve benzeri fitopatojenlere karşı organik tarım ve biyolojik mücadeleye yönelik çok fazla sayıda araştırma yapılmaktadır. Günümüzde bitkisel kökenli sabit ve uçucu yağlar gibi bazı doğal bileşiklerin kimyasal pestisitlere karşı iyi bir alternatif olacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada, domates tohumundaki Cmm mücadelesinde bazı ticari uçucu yağların (UY) etkinliğinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Bu amaçla UY'nin Cmm'ye karşı antibakterisidal etkileri, uygun doz ve minimum inhibisyon konsantrasyonları (MIC), antibakterisidal etkili uçucu yağların domates tohum uygulamalarında ve film kaplamasında kullanabilirliği, UY tohum uygulamalarının ve film kaplamanın domatesin tohum ve fide kalite parametreleri, tohumdan Cmm eradikasyonu üzerine etkileri araştırılmıştır. Ayrıca bu uygulamaların hazır fide üretim koşullarında performansları, uçucu yağlar ile film kaplamanın kısa süreli depolama sonrası çıkış oranı, temiz tohum oranı ve tohumda bakteri yoğunluğuna etkisi belirlenmiştir. Tohum uygulaması ve film kaplama çalışmalarında Cmm'ye karşı en etkili uçucu yağın Origanum vulgare olduğu saptanmış ve bunu sırasıyla Origanum onites, Lavandula stoechas ve Rosmarinus officinalis izlemiştir. Çalışmada kullanılan uçucu yağların MIC değerleri 62.5-500 ppm arasında değişim göstermiştir. Uçucu yağlar fide parametreleri ve depolamayı etkilememiş, buna karşın uçucu yağ türleri ve dozlara bağlı olarak tohum çimlenme ve çıkış oranı olumsuz etkilenmiştir. Ayrıca uçucu yağların ortalama çimlenme ve çıkış zamanına etkisi ile depolamanın çıkış oranı, temiz tohum oranı ve tohumda bakteri yoğunluğu üzerine etkisi istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. Uçucu yağ film kaplamanın hazır fide üretim serasında çıkış oranı ve fide gelişimine etkisi ümitvar bulunmuştur. Araştırma sonuçları, uçucu yağ film kaplamanın domates tohumundaki Cmm'ye karşı etkili olabileceğini ve bu konudaki çalışmalara devam edilmesi gerektiğini ortaya koymuştur.
