Özet:
Amaç: Pre-implantif embriyo gelişimine paralel olarak, reseptif bir endometriyumun oluşması gebeliğin gelişimi ve devam etmesindeki en kritik basamaklardandır. Bu çalışmada, hücre döngüsü, DNA tamiri, apoptoz ve hücre metabolizması gibi süreçlerde rolleri olduğu bilinen FoxO transkripsiyon faktörlerinin, fare peri-implantasyon sürecinde ekspre olup olmadığı; eğer oluyorsa, ekspresyonlarının hormon ve ya embriyonun varlığı ile ilişkili olup olmadığının araştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Çalışmada; BALB/C ırkı 6-8 haftalık dişi fareler kullanılarak, herhangi bir gebelik söz konusu olmadığı östrus fazındaki ve gebeliğin 1, 4, 5, 6 ve 8. günlerine ait uterus kesitlerine immünohistokimya yöntemi uygulanarak FoxO1, FoxO3 ve FoxO4 proteinlerinin ekspresyonlarının varlığı ve lokalizasyonları belirlenmiştir. Ayrıca blastosistten ve varlığının oluşturacağı mekanik etkiden bağımsız olarak sadece hormonal ortamın taklit edildiği yalancı gebelik modelinde ve sadece blastosistin varlığının oluşturacağı mekanik etkinin taklit edilerek desidualizasyonun indüklendiği yapay desidualizasyon modelinde FoxO protein ekspresyonlarının nasıl bir değişim gösterdiği H-score analizleri ile değerlendirilerek, uygun istatiksel analizler yapılmıştır. Bulgular: FoxO proteinleri gebelik günlerine göre farklı lokalizasyon ve yoğunlukta nükleer/sitoplazmik ekspresyon göstermiştir. FoxO1'in gebeliğin 5. gününde ilk kez ortaya çıkan ve uterusun reseptif olduğu implantasyon anında endometriyum epitelinde ve bezlerdeki anlamlı ekspresyonu, FoxO3 ve FoxO4'ün ise gebeliğin 6 ve 8. günlerinde primer ve seconder desidual alanlardaki belirgin ekspresyonları dikkat çekmiştir. Yapay desidualizasyon ve yalancı gebelik modellerindeki ekspresyonları değerlendirildiğinde; tüm proteinlerin ekspresyonlarının hormone ilişkili olduğu görülmekle birlikte, FoxO1 ve FoxO3 embriyonun varlığından bağımsız olarak ekspre edildiği, FoxO4 ekspresyonunun ise embriyo varlığı ile ilişkili olduğu görülmüştür. Sonuç: Çalışmamızın bulguları erken gebelik sürecinde FoxO transkripsiyon faktörlerinin fare embriyo implantasyonunda, uterus reseptivitesi ve desidualizasyon sürecinde rolleri olabileceğini düşündürmüş ve bu konuyla ilgili yeni çalışmaların planlanması için temel oluşturmuştur.
