1879-1909 tarihli Sicil-i Ahval kayıtlarına göre Antalya doğumlu memurlar

Abstract

Osmanlı Devletiʼnin kuruluş döneminden itibaren varlığı bilinen kalemiye sınıfı XV. ve XVI. yüzyıllarda büyük gelişme göstermiştir. Bu döneme kadar personeller liyakat ve ehliyet sistemine göre istihdam edilirlerken sonraki yıllarda bu iki sistem özellikle bürokratik açıdan sorun teşkil etmeye başlamıştır. Ayrıca devlet personelini ilgilendiren eğitim, özlük hakkı, maaş, rütbe, nişan, madalya ve cezaî uygulamalar gibi muhtelif konularda da bazı sıkıntılar ortaya çıkmıştır. XIX. yüzyıla gelindiğinde modernleşmenin hız kazanmasıyla birlikte rasyonel devlet anlayışına uygun olarak birtakım düzenlemeler yapılmış, neticesinde memur sayısında büyük bir artış yaşanmıştır. Fakat bu artış denetimde birtakım zorlukları beraberinde getirdiği için II. Abdülhamid döneminde hem denetimsizliğin/kontrolsüzlüğün önüne geçilebilmesi hem de memur atamalarının daha düzenli bir şekilde yapılabilmesi için 1879 yılında devlet personelinin biyografilerini kaydetmekle yükümlü olan Sicil-i Ahvâl Komisyonu Dâhiliye Nezâreti bünyesinde ihdas edilmiştir. Bilindiği üzere 1879 yılına kadar Osmanlı memur sicillerinin toplandığı bir defter bulunmamaktaydı. Sicil-i Ahvâl Komisyonuʼnun kurulmasıyla birlikte bu alanda çalışmalar başlamış, memurların sicileri (terceme-i hâlleri) sicil-i umûmî adı verilen defterlere kaydedilmiştir. Fakat memur seçimi ve tayini gibi hususlarda görülen aksaklıklar üzerine yeni bir yapılanmaya gidilmesi amaçlanmış, buna göre 1896 yılında Sicil-i Ahvâl Komisyonu ilga edilerek, hiçbir daireye bağlı olmayan Memurîn-i Mülkiye Komisyonu kurulmuştur. II. Meşrutiyet'in ilanının hemen ardından ise memurlarla ilgili olan işlerin nezaretler bünyesinde yürütülmesi kararlaştırıldığı için Memurîn-i Mülkiye Komisyonu lağvedilmiş, yerine Dâhiliye Nezâreti bünyesinde Memurîn ve Sicil-i Ahvâl İdâresi ihdas edilmiştir. Neticede, 1879 yılında başlayan sicil çalışmaları 1909 yılına kadar bir şekilde devam etmiş ve siciller sicil-i umûmî defterlerine kaydedilmiştir. 1909 yılından sonra ise bu siciller dosyalar halinde tutulmuştur. Bu bilgiler çerçevesinde, çalışmamızda 1879-1909 yılları arasında görev yapan ve sicil-i ahvâl defterlerinde kaydı bulunan 10ʼu gayrimüslim olmak üzere toplam 128 Antalya doğumlu memur ele alınmıştır. Memurların baba adları-meslekleri, eğitim durumları, yabancı dil bilgileri, bulundukları görevler ve aldıkları rütbe, nişan, madalya veya ceza gibi hususlara dair bilgiler tablolar halinde verilmiş; önemli bürokratik görevlerde bulunan Antalya doğumlu memurlar tanıtılmaya çalışılmıştır.