Özet:
Amaç: Oksisteroller, kolesterolün çok sayıda kimyasal tepkime yoluyla oksidasyona uğramasıyla oluşan ve birçok fizyolojik süreçte ve çeşitli dejeneratif ve metabolik hastalıklarda, lipid metabolizması bozukluklarında önemli rol oynayan türevlerdir. Bu çalışmada, önemli oksisteroller arasında yer alan kolestan-3β-5α-6β (C-triol) ve 7-ketokolesterol (7-KC)'ün ölçümünde çeşitli ekstraksiyon ve türevlendirme basamakları denenerek, sıvı kromatografisi-ardışık kütle spektrometrik (LC-MS/MS) yöntemin analitik validasyonunun yapılması amaçlanmıştır. Yöntem: Optimizasyon çalışmaları, MRM (multiple-reaction monitoring) modunda, pozitif elektrosprey iyonizasyon (ESI) ile LC-MS/MS (LC-20 AD UFLC XR, Shimadzu 8040 Corporation, Japan) cihazında yapılmıştır. 25 sağlıklı bireyden elde edilen plazmalarda dimetilglisin (DMG) türevlendirmesiyle C-Triol ve 7-KC multipleks (çoklu) ölçümünün analitik validasyonu değerlendirilmiştir. Bu amaçla; linearite, doğruluk analizi, tekrarlanabilirlik, saptama ve ölçüm limitleri (LLOD ve LLOQ), geri kazanım, carry-over analizi gibi parametreler çalışılarak sonuçlar istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Analiz süresi her iki parametre için 10 dakika (dk) olarak belirlendi (C-Triol: 3.1 dk, 7-KC: 7.26 dk). C-triol ve 7-KC için oluşturulan lineer regresyon eğrisinde; C-triol r2: 0.999, 7-KC için r2: 0.994 olarak bulundu. Doğruluk analizinde en az iki düzeyde hazırlanmış olan kalite kontrol örneklerinde C-triol ve 7- KC konsantrasyonları ±%20'lik aralıkta bulundu. 25 kişiden oluşan kontrol grubunda C-triol analizi güvenilir bir şekilde gerçekleştirilerek plazmadaki konsantrasyonları hesaplandı. (min: 15.7, max: 38.61; ortalama±SD: 25.61±9.2 ng/mL). 7-KC ölçümlerinde standart sapmalar çok yüksek bulunduğu için plazma matriksinin interferans oluşturduğu veya plazmada 7-KC stabilitesinin bozulduğu düşünüldü. Sonuç: Bu çalışma ile oksisterol ölçümü, duyarlı ve spesifik bir yöntem ile laboratuvarımızda denenmiş ve kullanıma hazır hale gelmiştir. 7-KC ise plazmadaki analit stabilitesini yansıtmada yararlı olabilecek bir parametredir.
