Özet:
Bu çalışma, bor stresi uygulanmış kanola (Brassica napus ssp. oleífera L.) bitkilerinde selenyumun iyileştirici etkisini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Abiyotik stres koşulları altındaki bitkilerde selenyumun koruyucu ve iyileştirici etkide bulunduğu bildirilse de bu kapsamda literatürde pek çok boşluk bulunmaktadır. Tezimizde kanola (Brassica napus ssp. oleífera L.) bitkileri 12 gün boyunca bitki büyütme kabininde büyütüldükten sonra 12 saat boyunca sadece bor ve selenyum dozlarının yanı sıra bunların farklı oranlarda karışımları ile strese maruz bırakılmıştır. Bu uygulamalar sırasıyla 1.5 g B, 3 g B, 3 mg Se ve 6 mg Se'yi içerirken, kombine uygulamalar 1.5 g B + 3 mg Se, 1.5 g B + 6 mg Se, 3g B + 3 mg Se ve 3 g B + 6 mg Se içermektedir. Kanola bitkilerinin uygulamalar sonucu stres düzeyi morfolojik gözlemlerinin yanı sıra savunma enzimlerinin yapraklardaki gen ekspresyonu, protein miktarları ve hücresel MDA düzeyleri de araştırılmıştır. Bor stresine maruz bırakılmış kanola bitkilerinden alınan yaprak örnekleri incelendiğinde askorbat peroksidaz, katalaz, süperoksit dismutaz, peroksidaz ve glutatyon redüktaz genleri çoğunlukla down-regüle olurken, askorbat peroksidaz (1,5 g B + 6 mg Se ve 3 g B + 6 mg Se), süperoksit dismutaz (1.5 g B + 3 mg Se), katalaz (3 g B, 3 mg Se ve 3 g B + 6 mg Se) ve peroksidaz (1.5 g B) gibi bazıları da up-regülasyon göstermektedir. Ayrıca morfolojik gözlemler 3 g/L Bor uygulamasında bariz sonuçlar verse de diğer uygulamalarda da bitkilerin bor stres semptomları gözlemlenmiştir. Stres mekanizmasının hücresel markerı olan lipid peroksidasyonunun değerlendirilmesinde MDA içeriği ölçülmüş ve dikkate değer bir artış sadece 1,5g/L B uygulamasında gözlenmiştir. Elde edilen veriler ışığında dünyada ve ülkemizde verimi sınırlandıran bor stresi altında uygulanan selenyumun bitki defans mekanizmasında stres etkenlerini azaltabileceğini ortaya koymuştur.
