Ankara ilinde hane halkı ev dışı gıda tüketim alışkanlıklarının analizi

Abstract

Hızlı kentleşme, nüfus artışı, teknolojinin gelişmesine bağlı kültürlerin etkileşiminin artması insanların yaşam tarzlarını da etkilemektedir. Değişen yaşam tarzları beraberinde gıda tüketim alışkanlıklarının da değişimine yol açmaktadır. Ev dışında hazır gıdaların tüketimi ise günümüzde kaçınılmaz bir hal almıştır. Bu durumun nedenleri ve düzeyi hakkında birçok çalışma yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda ev dışı gıda tüketimine neden olarak en çok annenin yani evin hanımının gelir getirici bir işte çalışmasına bağlı olarak ev dışı gıda tüketiminde bulunmanın, evde yemek hazırlamaya göre daha az zahmet gerektirmesi ve evin hanımının evde yemek hazırlamaya vaktinin olmaması sonucuna ulaşılmıştır. Ankara ili kent merkezini kapsayan bu çalışmada, hane halkı düzeyinde ev dışı gıda tüketim alışkanlıklarının analizi amaçlanmıştır. Ev dışı gıda harcaması, ev dışı gıda tüketimine karar veren kişi, ev dışı gıda tüketiminde sıklıkla tercih edilen ürünler, fast-food marka ve mekânları, ev dışı gıda tüketiminde bulunmadaki nedenler ve sıklığı gibi birçok konuda bilgiler sağlanırken, özellikle ailenin geliri, annenin yaşı, eğitim seviyesi ve çalışma durumu ile ev dışı gıda tüketimi arasındaki ilişkiler incelenmiştir. 221 hanede yüz yüze gerçekleştirilen anketler, haneyi temsil eden kişilerin cevapları doğrultusunda SPSS veri analiz programında ki-kare testi ile analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Ankara ili kent merkezinde 221 hanenin aylık gelirinin %17.1'i gıda harcaması için ayrılırken, aylık gıda harcamalarından ev dışı gıda harcamasına ayrılan oran %38.2'dir ve gelir arttıkça gıda harcamalarından ev dışı gıda harcamalarına ayrılan pay giderek artmaktadır.221 hanenin %32.6'sının ev dışı gıda tüketiminde bulunmadaki ilk nedeni sosyalleşme yani toplumdaki diğer bireylerle iletişimde bulunma iken ev dışı gıda tüketiminde ilk tercih edilen ürün hamburgerdir. Annenin yaşı, eğitim düzeyi ve çalışma durumu ile ev dışı gıda tüketimine karar verme ve ev dışı gıda harcaması arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda ailelerin yaşam dönemleri ve hane genişliği ile ev dışı gıda harcaması, ev dışı gıda tüketiminde bulunmadaki nedenler, ev dışı gıda tüketim sıklığı, zamanlaması arasında da anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Ev dışı gıda tüketiminde yerli mekan ya da marka hassasiyeti olanların oranı ise %59.3 olarak bulunurken, yerli mekan/marka hassasiyeti ile tercih edilen fast-food mekan/markalar arasında da anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Ankara ile kent merkezinde yapılan bu çalışmada 221 hanenin ev dışı gıda tüketiminde en çok tercih ettiği fast-food marka ya da mekân tercihi ise tüketiciye sunulan seçenekler dışında sıklıkla tercih ettikleri bazı yerel restoran ya da lokantalar olan diğer seçeneği olmuştur. 221 hanenin yaklaşık %52'si ev dışı gıda tüketiminde hep aynı mekân ya da marka tercih etmeye çalışmaktadır. Bu çalışmada ev dışı gıda tüketiminde yerli ürünlere yönelik memnuniyet değerlendirmesi genel olarak iyi düzeyindedir. Fakat yerel ürünlerin fiyatlarında ve yerel mekânlardaki tüketiciye sunulan hizmet veya serviste bir düzenlenme yapılması gerektiği ve bu iyileştirme sonucu yerel marka ya da mekânlara olan ilginin artacağı düşünülmektedir. Ayrıca bu çalışmada annenin yani evin hanımının eğitim seviyesi ve çalışma oranı arttıkça ev dışı gıda tüketim harcaması artmakta, annenin olduğu 206 hanenin ev dışı gıda tüketiminde bulunmadaki amacı ise sosyalleşmeden yani toplumdaki diğer bireylerle iletişimde bulunmadan, özel günlerin kutlanması, tatil günlerinin değerlendirilmesi ve fast-food ürünlerin hazır-ulaşım kolaylığına doğru değişmektedir. Bu durum yine fast-food marka ve mekânların hizmet ve servise çok önem vermesi gerektiğini göstermektedir.