Kadın konukevinde kalan kadınların anlatılarında ataerkillik ve erkeklik imgesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Burdur Kadın Konukevi Müdürlüğünden hizmet alan 37 kadın örneğinde, ataerkil bir toplum düzeninde erkeklik imgesinin nasıl oluştuğu, geliştirildiği ve sürdürüldüğüne ilişkin temaların feminist bakış açısı ile incelenmesidir. Niteliksel araştırma deseninin kullanıldığı bu araştırmada, Burdur Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü'ne bağlı Kadın Konukevi Müdürlüğü'nden şiddete maruz kalma veya barınma ihtiyacı nedenleriyle hizmet alan 37 kadın ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşmede açık uçlu soru formu aracılığıyla alınan bilgiler, kuramsal çerçevede değerlendirilerek yorumlanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre kadınların erkeklik imgeleri üç ana başlıkta değerlendirilmiştir: Çocuklukta aile ve yakın çevre ile yaşantılarda oluşturulması; yetişkinliklerinde evlilik yaşantılarıyla meşrulaştırılması; bu imgelerin sıradanlaşan gündelik yaşam pratikleriyle sürdürülmesi. Çocukluk yaşantılarında erkeklik imgesinin inşasında aile içi ilişkiler, ailedeki rol modeller, ailedeki erkek bireyler ile iletişim şekilleri ve eğitim olanaklarına erişim gibi hususların önemli olduğu anlaşılmaktadır. Bu hususlar çerçevesinde, çocukluk yaşantılarında erkeklik imgesi; toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında şekillenerek, şiddet, güç ve iktidar ekseninde kurulmaktadır. Çocukluk yaşantılarında inşa edilen erkeklik imgesinin yetişkinlik yaşantılarında meşrulaştırıldığı saptanmıştır. Bu meşrulaştırma evresinin ise evlilik yaşamı içerisindeki (eş ile ilişkiler, ekonomik durum, sosyal yaşam, aile ilişkilerinin evliliğe yansımaları, evlilik dışı ilişkiler, cinsel şiddet, erkeğin kadın bedeni üzerindeki kontrolü ve kuşaklararası şiddet aktarımı, ataerkilliğin yeniden üretimi vs.) ilişki örüntüleriyle ortaya çıktığı görülmüştür. Erkeklik imgesinin meşrulaştırılması süreçlerinde de, aynı çocukluk yaşantılarında olduğu gibi şiddete vurgu yapılması, şiddet/güç/iktidar olgularının ataerkilliğin yeniden üretiminde etkili olduğunu göstermiştir. Çocukluk yaşantılarında inşa edilip ve evlilik yaşantılarında meşrulaştırılan erkeklik imgesinin sürdürülmesi, gündelik yaşam pratikleriyle mümkün kılınmaktadır. Araştırmaya katılan kadınların konuyla ilgili gündelik yaşam pratiklerinin de erkeklik ve kadınlık tanımlamaları, toplumsal cinsiyet eşitliğine ilişkin söylemleri, çocuklarını yetiştirme şekilleri, geçmiş yaşantılara ilişkin pişmanlıklar ve kadın konukevi süreci ile ilgili temalar etrafında şekillendiği görülmüştür.