rtalama hız sınırı uygulamasının sürücülerin hız profilleri üzerindeki etkilerinin analizi: Akdeniz Üniversitesi Kampüsü örneği

Abstract

Dünyada ve ülkemizde karayolu trafik güvenliği konusunun önemi her geçen gün artmaktadır. Trafik kazaları ile buna bağlı ölüm ve yaralanmaların başlıca sebeplerinden biri de yüksek hızdır. Trafikte yüksek hız problemini çözmek için her ülkede çeşitli hız denetim sistemleri uygulanmaktadır. Akdeniz Üniversitesi sınırları içinde yüksek hız kaynaklı kazalar görülmektedir. Bu tezde kampüs içinde daha güvenli bir trafik için Akıllı Ulaşım Teknolojileri kapsamında "ülkemizde ortalama hız tespit sistemi teknolojisi ilk defa olarak gezici (mobil) araçlar ile, gerekli bütün altyapı ve yazılımı ile kurulmuş, 1. ve 2. Evre (önce/sonra) hız etütleri ile aynı sürücülerin 1.'si gizli 2.'si ise ilan edilmiş iki evredeki ortalama hız değerleri 11 farklı güzergahta (20, 30 ve 50 km/s hız limitli) ölçülmüştür. Uygulamanın sonunda sistemin ne denli etkili olduğu tespit edilmiş ve araç sürücülerine yapılan anketler değerlendirilmiştir. Öncelikle 1. evre ortalama hızları, sonra 2. evre ortalama hızları değerlendirilmiştir. Daha sonra 1. evre sürecinde kaydedilen ortalama hızlar, 2. evre sürecinde kaydedilen ortalama hızlarla kıyaslanmıştır. Bu verilerin değerlendirmesinde; ANOVA ve t testi yöntemleri kullanılmıştır. Anket bulguları değerlendirmesinde ise ilk olarak "ankete katılan sürücülerin özellikleri" ki kare analizi yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. Daha sonra "hem ankete katılan hem de ortalama hızları tespit edilen sürücülerin özellikleri"; Shapiro-Wilk, ANOVA ve t testi yöntemleri ile p<0.05 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir. Bu tezde önerilen sistemde, kampüs sınırları içerisinde herhangi bir cezai yaptırım olmaksızın sadece uyarı ve duyurular ile; standart sapmalar düşmüş, ortalama hızlar 20, 30 ve 50 km/s hız limitli güzergâhlarda 2.15 km/s (%4.50), 1.81 km/s (%5.10) ve 4.50 km/s (%8.35) azalmıştır. 85 yüzdeli hızlar ise 4 km/s (%6.50), 3 km/s (%6.70), 3 km/s (%4.70) azalmıştır. İhlal yapan araçların oranı 1. Evrede %69.38 iken, 2. Evrede %63,01' e düşmüştür. Hız limitlerine riayet eden araçların oranı ise 1. Evrede %30.62 iken 2. Evrede % 36.99'a yükselmiştir. Aşırı hız yapma davranışı da azalmıştır. 1. Evre/2. Evre hız ortalamaları arasında p<0.05 düzeyinde anlamlı fark bulunmuştur. Anket uygulamalarında "hız limiti uygulamalarını yüksek ve düşük bulan gruplar" arasında "cinsiyet, yaş, eğitim, görev düzeyi, kasis sıklığı hakkındaki düşünceler" açısından anlamlı fark görülmüştür. Ayrıca ankete katılan ve ortalama hızları tespit edilen sürücülerin hız ortalamaları 3.61 km/s düşmüştür ve 1. Evre/2. Evre hız ortalamaları arasında p<0.05 düzeyinde anlamlı fark bulunmuştur. "Cinsiyet, yaş, görev düzeyi, kaza sayısı, hız sınırı hakkında düşünceler"e göre sürücülerin 1. Evre/2. Evre hız ortalamaları arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Bulgular hemen hemen bütün koridorlarda ortalama ve maksimum hızlarda ciddi düşüşler vermiştir. Tez çalışması, kampüsü olan benzeri kuruluşlara da model olması bakımından önem arz etmektedir ve uygulanacak bu sistem Antalya için de bir ilk olma özelliği taşımaktadır. Ayrıca bu tezde, uluslararası ve ulusal OHTS'nin (ortalama hız tespit sistemi) kapsamlı bir özeti sunulmakta ve sistemin kullanım kapsamı; teknik ve işletimsel ve her bir yetki alanıyla bağlantılı daha geniş hız yönetimi sorunlarına göre açıklanmaktadır.